زینب حسین زاده - گروه علوم محیط زیست، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
مهدی سعادتی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
عباسعلی زمانی - گروه علوم محیط زیست، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
عبدالحسین پری زنگنه - گروه علوم محیط زیست، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

زمینه و اهداف: گردوغبار حاصل از کوره های قوس الکتریکی توسط EPA جزء پسماندهای خطرناک طبقه بندی شده است. این مطالعه باهدف سنجش مقدار فلزهای سنگین در گردوغبار و بررسی حذف آلاینده های آلی با استفاده از این پسماند خطرناک انجام گرفت. مواد و روش ها: با هماهنگی مدیریت کارخانه از محل دپوی گردوغبار کوره قوس الکتریکی کارخانه فولاد اسفراین، نمونه ها برداشت گردید. در آزمایشگاه پس از هضم نمونه ها توسط تیزاب سلطانی، غلظت فلزهای سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد و برای تعیین مقدار شستشوی فلزهای سنگین از گردوغبار، از آب مقطر با pHهای مختلف ۱، ۳، ۵، ۷ و ۱۱ استفاده شد، ضمن این که برای بررسی توانایی گردوغبار در جذب آلاینده های آلی از دستگاه اسپکتروفتومتری فرابنفش استفاده شد. تمامی مرحله های مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.یافته ها: روند تغییر میانگین غلظت فلزهای سنگین در غبار برحسب mg/kg به صورت آهن>منیزیم>روی>منگنز>نیکل>سرب>مس>کادمیوم>کبالت به دست آمد. مطالعه آب شویی این پسماند نشان داد، یون فلزی کبالت در pH های مختلف بیش ترین میزان آب شویی را نسبت به عنصرهای مورد مطالعه دیگر دارد. متیلن بلو، اریوکروم بلاکT، رودامین و دگزامتازون در بین آلاینده های آلی مورد مطالعه ، بیش ترین مقدار جذب توسط گردوغبار را داشتند.نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد، بازیابی کنسانتره های آهن نسبت به فلزهای دیگر حاصل از این گردوغبار، مناسب و مقرون به صرفه است و استفاده از گردوغبار کوره قوس الکتریکی می تواند به عنوان جاذب مناسب، جایگزین جاذب های گران قیمت گردد.