طاهر قلندری شمامی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ی حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه گیلان
مهین سبحانی - استادیار حقوق دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان

اضطراب و استرس از قوی ترین احساساتی اند که انسان ها می توانند تجربه کنند. اثرات چنین احساساتی می تواند بر تصمیم گیری های مردم عادی و بخصوص فرمانده نظامی می تواند قابل توجه باشد. زمانی که فردی احساس اضطراب می کند، تمرکز او از تصمیم گیری های عاقلانه و راهبردی، به دلیل وجود دستگاه لیمبیک در مغز، بیشتر به سمت تصمیمات خود حفاظتی تغییر جهت می دهد. در چنین مواقعی، تصمیمی که گرفته می شود، بیشتر براساس تاثیر محرکات درونی و روانی است و نه براساس تفکر و ارزیابی عاقلانه و منطقی. مشابهتا، فرماندهی که تحت استرس بالایی قرار دارد، احتمال کمتری برای اتخاذتصمیمات دشوار به گونه ای منطقی وجود دارد. این وضع برای فرماندهان نظامی، به ویژه درزمانی که دستور حمله به یک ساختمان غیرمسکونی را دریافت می کنند، به بالاترین حد خود می رسد؛ زیرا ممکن است در صورت اتخاذ هرگونه تصمیمی مبنی بر حمله یا عدم حمله به آن ساختمان، به ترتیب خود را گرفتار دیوان بین المللی کیفری به دلیل نقض حقوق بشردوستانه بین المللی و دادگاه نظامی داخلی به دلیل سرپیچی از دستور مافوق ببیند. ازاین رو در رابطه با این موضوع تحقیقی صورت گرفت و به بررسی تاثیر اضطراب و استرس وارده بر فرماندهان نظامی در هنگام دریافت چنین دستوراتی پرداخت و همچنین بررسی شد که اضطراب و استرس چه تاثیری در طی فرایند تصمیم گیری می توانند داشته باشند. این مقاله با بررسی تاثیر عوامل استرس زا و نقش ایده های شخصی و ذهنی فرمانده در تصمیم گیری با روشی توصیفی-تحلیلی به این نتیجه می رسد که توجه به وضعیت روانی و عملکرد ذهنی فرمانده در رسیدگی کیفری بسیار می تواند در تعیین مسئولیت یا عدم مسئولیت و یا میزان مجازات او تاثیرگذارباشد

اضطراب، استرس، تصمیم گیری، فرمانده نظامی، اصل تناسب