علی صفر زاده ملکی - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه

بررسی متون نهج البلاغه و صحیفه سجادیه نشان میدهد که خشم هم در مورد انسان به کار رفته است و هم در مورد خداوند. در مورد انسان به مزمت خشم و راه کنترل آن اشاره شده است و در مورد خشم خداوند به عوامل ایجاد کننده خشم خداوند و عوامل رهایی بنده از خشم خداوند اشاره شده است. نامه ۶۹ نهج البلاغه به مزمت خشم اشاره کرده و آن را جند شیطان معرفی نموده است. علاوه بر این توصیهبه فرونشاندن خشم، عدم انتقام و صبر نموده است. هم چنین امام سجاد (علیه السلام) در صحیفه سجادیهبه مزمت خشم اشاره نموده و پرهیزکاران را به فرونشاندن خشم دعوت نموده است. علاوه بر این حسادت را یکی از عوامل خشم بیان نموده است. امام علی (علیه السلام) معتقد است اموری که موجب خشم خدا میشوند شامل راضی بودن به گناه و خشمگین شدن در اطاعت و بندگی او هستند. امام سجاد (علیهالسلام) نیز زشتی کردار و افعال انسان را عامل برانگیخته شدن خشم الهی می داند. علاوه بر این عوامل رهایی بنده از خشم خدا در نهج البلاغه شامل یاد معاد، تسلط بر خود و تاخیر انداختن حمله و خودداریاز تندی زبان است. در صحیفه سجادیه نیز عوامل رهایی بنده از خشم خدا شامل شفاعت اهل زمین و آسمان، عفو الهی، قرآن، سپاسگزاری از خداوند و صدقه دادن، سپاس خشنود کننده خدا است. البته بایستی به این نکته اشاره نماییم که پیشگیری انسان از دچار شدن به خشم الهی سبب می شود تا انسان در اعمال و کردار خویش به نحو شایسته عملی کند و این موضوع خود می تواند جنبه تربیتی برای انسان داشته باشد

حضرت علی (علیه السلام)، امام سجاد ع(لیه السلام)، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، خشم