سیدمحمد کاظمی - دانش آموخته دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
حسین مهدوی پور - استادیار معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد، یزد، ایران
سیدعلی اکبر کوشش گران - استادیار معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد، یزد، ایران

حیات یکی از مقولات معتبر در معماری می باشد. علی رغم آنکه برخی از صاحبنظران در دوره معاصر به موضوع حیات و مولفه های موثر در شکل گیری آن به عنوان کیفیت خاص توجه کرده اند، اما در معماری این دوره کمتر شاهد حضور مولفه های حیات مند در ساخته ها هستیم. این در حالی است که در معماری دوره های قبل از مدرن، این ویژگی قابل دریافت بوده به طوری که مراتبی از کیفیت را نیز ایجاد نموده است. در معماری دوره قبل از مدرن و از میان بناهای ساخته شده، خانه، واجد ارزش بیشتری است. در همین رابطه با رجوع به خانه های دوره سنت، حیاط یکی از فضاهای مهم محسوب می شود که کانون توجه بوده و ارزش فضاهای خانه نیز تا حدی مرتبط با آن می باشد. بنابراین مسئله اصلی تحقیق این است که؛ مولفه های کیفی حیات مند در معماری دوره ی قاجار یزد چیست؟ برای نزدیک شدن به مرتبه ای از حیات جسمی و روحی در خانه های دوره معاصر، شناخت مولفه ها و امکان کاربست آن ها هدف اصلی این رساله است. روش تحقیق کیفی، از جمله روش هایی ست که امکان دستیابی به نتایج قابل اتکا را در این تحقیق فراهم می سازد. از همین رو بر مبنای روش داده بنیاد و تحقیق میدانی به معرفی مولفه های استخراجی خواهیم پرداخت. برای این منظور با انتخاب نمونه هایی از خانه های دوره قاجار یزد که به نظر می آید این کیفیت در آنها حضور دارد، تلاش شده است مولفه هایی که موجب ایجاد یا تقویت حیات در معماری می شود، شناسایی شود. نتایج تحقیق حکایت از آن می کند که مولفه های احصاء شده، علاوه بر اینکه دارای تنوع و گونه گونی هستند از یک مراتب معنایی نیز پیروی می کنند، به طوری که این مراتب قرابت نزدیک با استعدادهای سرزمینی و مهارت های دانشی و بینشی معمار دارند. همچنین مولفه هایی که توسط برخی نظریه پردازان معماری از جمله الکساندر تبیین شده، قابل اثبات در معماری خانه های دوره ی قاجار یزد نیز بوده و از اعتبار نسبی برخوردارند.

حیات، مراتب معماری، مولفه های کالبدی حیات، مسکن دوره قاجار، حیات