میترا داور - دانشجوی دکترای ادبیات فارسی

گلچین، سفینه یا جنگ ادبی در اصطلاح به مجموعه ای از آثار برگزیده گفته می شود که ممکن است مجموعه ای از اشعار، داستان های کوتاه، نمایشنامه ها، مقالات، سرودها و ترانه ها یا قطعه ها ی منتخب را در بر گیرد. در پژوهش حاضر گلچین های داستان کوتاه معاصر ایران از نخستین گلچین منتشر شده ، شاهکار نثر فارسی (۱۳۲۹) از سعید نفیسی، تا داستان کوتاه نویسان زن از جمال میرصادقی (۱۳۹۷) معرفی و بررسی شده اند. هدف اصلی این تحقیق معرفی این گونه ادبی و شناخت معیارها و ملاک هایی است که مولفان گلچین ها در انتخاب داستان ها پیش نظر داشته اند. در این میان گلچین های ارزشمندی دیده می شود که می توانند تصاویر شایسته ای از پیشینه داستان کوتاه ایران و نویسندگان آن به دست دهند. تاکنون در این زمینه جز یک مقاله پژوهشی انجام نشده است. نوع پژوهش بنیادی است و روش اجرای تحقیق با ملاحظات تاریخی به شیوه بررسی و تحلیل محتوا انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد ؛ با بررسی بیش از ۳۵ گلچین و ملاحظه اشتراکات و تنوع معیار های گردآوری کنندگان، در مجموع می توان تصاویر قابل اعتمادی از وضعیت داستان کوتاه نویسی ایران و شاخصه های آن، از آغاز تا سال های اخیر، به دست آورد؛ هر چند که آنتولوژیست ها در پاره ای موارد ایده و سلیقه خود را در گزینش آثار اعمال کرده یا اساسا معیاری های گزینش خود را ذکر نکرده اند. نتا یج تحقیق روشن می سازد که گلچین ها ضمن آشناسازی نسل های جدید با تجربه ها و دستاوردهای گذشته، می توانند مجرای غیرمستقیمی برا ی آموزش داستان نویسی و آگاهی از تاریخ داستان نو یسی کوتاه ایران را به دوستداران ادبیات معاصر ایران عرضه دارند. به علاوه انواع مختلفی از گلچین های داستان کوتاه ا یران با معیارهای تاریخی، جنسیتی، اقلیمی و موضوعی شناسایی شد که نشان می دهد ذوق و سلیقه ادبی و معیارهای گزینش داستان ها در هر دوره نسبی و متغیر بوده است.

ادبیات داستانی ایران، داستان کوتاه، گلچین، آنتولوژیست