واکاوی سویه های ایدئولوژی و مذهب رمان «رود راوی» با تاکید بر نقد جامعه شناسانه

زمینه و هدف: نقد جامعه شناسانه رمان بعنوان شاخصه ای از جامعه شناسی ادبیات به بررسی تاثیر اجتماع بر محتوای اثر و نیز تاثیر محتوای اثر بر اجتماع می پردازد. این جستار به بررسی رمان «رود راوی» اثر ابوتراب خسروی با استفاده از رویکرد ساختگرایی تکوینی لوسین گلدمن پرداخته است و کوشیده ساختارهای سیاسی و اجتماعی حاکم بر فضای ذهنی نویسنده و جامعه را مورد تحلیل قرار دهد. روش مطالعه: پژوهش حاضر با روش اسنادی، تحلیل و نقد متن به همراه شواهدی، سعی در نمایاندن فضای اجتماعی حاکم بر دنیای نویسنده خواهد داشت تا بیان کند ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران در شکل گیری ساختارهای ذهنی نویسنده و پیدایش این رمان چه تاثیری گذاشته و چه پیوند و رابطه ای میان ساختارهای جامعه با ساختارهای رمان وجود دارد. یافته ها: با بررسی دقیق و موشکافانه مولفه های مدنظر در این رمان مشخص شد که این رمان اثری کاملا اجتماعی و محصول ذهنیت و تفکر ایدئولوژیک نویسنده است که در آن ضمن بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعج عصر خود، بازتابی از واقعیات اجتماعی و حاکم بر جامعه را نشان داده است. نتیجه گیری: این رمان در فضایی با مولفه های پسامدرنیستی نوشته شده است که عدم قطعیت بعنوان شاخصترین عنصر زبانی پسامدرنیستی این اثر به چشم می آید. مولفه هایی چون فراداستان و فرجامهای چندگانه، این رمان را در ردیف رمانهای پسامدرنیستی قرار داده است. ضمنا فضای پسامدرنیستی رمان، فضایی از اجتماع زمان اثر را به تصویر کشیده است که بیانگر دغدغه های فرقه ای و مذهبی است و فضایی خرافه گون را در آن نشان می دهد. مخاطب با فضایی سوررئال و مبهم روبرو می شود که چند داستان به موازات هم در حرکتند و ردپایی از حقیقت و وهم در کنار هم قرار گرفته است.

Keywords:

جامعه شناسی رمان , رمان رود راوی , ابوتراب خسروی , ساختگرایی تکوینی , ایدئولوژی , مذهب