مسعود جان بزرگی - پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
ناهید نوری - دانشگاه علامه طباطبایی
مهدیه حیدری زاد - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
عرفانه جان بزرگی - دانشگاه علم و فرهنگ
امین جان بزرگی - حوزه علمیه قم
مژگان نظری - دانشگاه پیام نور تهران مرکز

مقدمه: مشکلات روانشناختی ناشی از شیوع ویروس کرونا، استرس گسترده ایی را در سطح جهان ایجاد کرد و باعث شکل گیری پروتکل های متعدد برای کمک روانشناختی به افراد شده است. قصد مقاله حاضر مطالعه اثر مداخله معنوی و مداخلات غیر معنوی در مدیریت استرس ناشی از شیوع کرونا در مراجعان تهرانی مراجعه کننده به کلینیک های روانشناسی است.روش: پرسشنامه ساختار یافته برای بررسی اثرات استرس ناشی از شیوع کرونا از طریق اینترنت در اختیار سه گروه قرار گرفت و از ۱۲۰ پرسشنامه تکمیل شده تا زمان تحلیل نتایج ۶۰ نفر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: یافته ها نشان داد که کسانی که درمان های روانشناختی را گذرانده اند نسبت به کسانی که هیچ درمانی را نگذرانده اند بهتر توانسته اند استرس خود را در شرایط بحرانی مهار کنند. همچنین یافته ها در مقایسه بین درمان معنوی و دیگر درمان های روانشناختی نشان می دهدکه درمان معنوی خداسو توانسته است در ابعاد مختلف به افراد کمک کند و در بسیاری از زمینه ها به طور معناداری از درمان های غیرمعنوی در مهار استرس کارآمدتر بود. این یافته ها مبنای تهیه پرتکل برای مقابله با استرس ناشی از شیوع بیماری کرونا شد. بدین منظور پاسخ کسانی که درمان های معنوی گذرانده بودند مورد مطالعه قرار گرفت و سپس بر اساس پرتکل درمان چند بعدی معنوی یک برنامه کوتاه مدت برای مهار استرس افراد مبتلا تهیه شد.بحث و نتیجه گیری: بنابراین براساس منابع دینی، یافته های علمی و درمان چند بعدی معنوی که در آن از منابع دینی و یافته های بالینی برای کمک به مراجعان استفاده شده است، می توان نتیجه گرفت که مداخلات معنوی برای مدیریت بحران ها کارآمد بوده و می توان براساس آن برنامه مدیریت بحران های روانشناختی طراحی کرد.

ویروس کرونا, درمان چند بعدی معنوی - مذهبی, الگوی معنوی مداخله در بحران