نرگس کرم قدیری - دانشگاه خوارزمی
حمیدرضا حسن آبادی - دانشگاه خوارزمی
رامین مجتبائی - دانشگاه جانزهاپکینز
محمد حاتمی - دانشگاه خوارزمی
امیرکامران نیکوسخن - انجمن دیابت ایران
علی پاشا میثمی - دانشگاه علوم پزشکی تهران

مقدمه: این مطالعه به منظور طراحی برنامه های مداخله ای برای بیماران دیابت نوع ۲ بر اساس رویکرد توانمندسازی و نقش فعال بیمار در راستای اتخاذ رفتارهای خود - مدیریتی و روان شناختی انجام شد. روش: مطالعه از نوع آزمایشی - مقطعی بود که به صورت کارآزمایی بالینی تصادفی با ۲۱ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ زن و مردکه به طور تصادفی به سه گروه آزمایشی و کنترل تخصیص یافتند، انجام شد. بیماران مراجعه کننده به انجمن دیابت از مهر ماه  تا بهمن ۱۳۹۵، سنجش های خط پایه شامل پرسشنامه های دموگرافیک و بالینی، پرسشنامه های ادراک بیماری - تجدید نظرشده، رفتارهای خود - مراقبتی، کیفیت زندگی، خود - کارآمدی، پریشانی و افسردگی را تکمیل کردند و میزان قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله اندازه گیری شد. سپس مداخلات به صورت دوگروه آزمایشی ویک گروه کنترل (در دومرحله به صورت آموزش دانش دیابت و غیر دیابت و مرحله دوم آموزش ژست های قدرت و خنثی) در جلسات گروهی و فردی انجام شد و سنجش های پایانی انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار رایانه ای اس. پی. اس. اس. نسخه ۲۱ انجام شد. نتایج: نمرات گروه آزمایشی و کنترل، قبل و بعد از مداخله اول از نظر کنترل قند خون، ادارک علائم بیماری (خرده مقیاس های پیامد، کنترل و درمان پذیری، پیوستگی و بازنمایی هیجانی)، خود - مراقبتی و کیفیت زندگی به لحاظ آماری تفاوت معنی داری داشتند (۰.۰۱>p تا p <۰.۰۵). نمرات قبل و بعد از مداخله دوم نیز در خود - کارآمدی، احساس قدرت، رفتارهای خود - مراقبتی، K-۱۰، قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله به لحاظ آماری تفاوت معنی داری داشتند (۰.۰۱>p تا p <۰.۰۵). بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که اجرای برنامه های توانمندسازی می تواند کارایی بیماران را در رفتارهای خود - مراقبتی، تغییر نگرش و ادراک علائم بیماری، شناخت جسم آگین و در نهایت کنترل قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله افزایش دهد. یافته های پژوهش حاضر در راستای توجه به عوامل روان شناختی و خود - مدیریتی موثر در پیشگیری از عوارض دیابت و کنترل موثرتر دیابت نوع دو است.

توانمندسازی, ادراک علائم بیماری, دیابت نوع دو, شناخت جسم آگین, خود - مدیریتی