پوریا پازکی دماوندی - کارشناسی آموزش تاریخ ، دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید چمران تهران، واحد شهدای مکه ، دبیر تاریخ

اکثر مورخین ، براین اعتقاد هستند که پس از خلافت خلفای راشدین ، به دلایل مختلف از جمله بی اعتمادی فراوان امویان و پس از گذشت مدت زمانی توسط عباسیان، شورشهای نظامی داخلی و مردمی ، بالاخص در خراسان، سبب شد تا امرای حکومت های نامبرده، برخی اعمال ناشایست دوران اعراب جاهلی را زنده نمایند که مهم ترین آن »عصبیت « عرب بود؛ و این موضوع، سبب دوگانگی بزرگی بین اعراب و سایر اقوام به خصوص ایرانی ها شد که به آنان لقب موالی ، داده می شد. ایرانیان از انواع تبعیض های اجتماعی ، رنج می بردند که باعث شد در وهله ی اول اقدامات نظامی و سپس اقدامات فرهنگی اساسی توسط آنان، شکل بگیرد و در این حین ، شعرا و مولفین ایرانی ، ضمن اینکه در تنگناهای اجتماعی و سیاسی به خصوص در زمان امویان، قرار داشتند و مورد تعقیب و گریز حکومت مرکزی بودند و گاه به شدیدترین مجازات محکوم می شدند و جان خود را در این راه می گذاشتند اما هدف خویش که همان احیای ملیت و هویت ایرانی بود را دنبال می کردند و از راه خویش تسلیم نمی گشتند؛ تا این امر در قرن سوم ه.ق به اوج خود برسد و حکومت مرکزی اموی به ناچار به مقابله ی نظامی و حکومت عباسی به مقابله ی فرهنگی دست بزند. در این مقاله ، قصد داریم به اقدامات نهضت فرهنگ علمی آنان در قالب مقابله به مثل فرهنگی در زمینه فرهنگ و ادبیات و سایر روش بپردازیم که این پژوهش با مطالعات و پژوهش های کتابخانه ای به دست آمده است .

موالی ، شعوبیه ، مبارزه، اعراب، تربیت و تمدن ادبی