منصور جهان تیغ - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان
معین جهان تیغ - دانش آموخته دکتری آبخیزداری دانشگاه گرگان، گرگان، ایران
خداداد دهمرده - بخش آب و خاک، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایران
رضا بیات - پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

سیستان به دلیل نداشتن سفره آب زیرزمینی و وابستگی به آب رودخانه هیرمند در افغانستان با بحران بی آبی همراه است. ولی دارای آب زیرسطحی شور است که استفاده از آن در بهبود وضعیت منطقه موثر است. هدف از اجرای تحقیق حاضر، بررسی تاثیر تغییرات شوری و روش آبیاری بر رشد محصولات گل محمدی و چای ترش بوده است. با انتخاب ۳۶ واحد آزمایشی و در مرکز هر یک، چاله هایی به قطر ۵۰ و عمق۶۰ سانتیمتر حفر شد. تیمارهای پژوهش شامل روش آبیاری (سفالی و قطره ای)، سطح شوری (شوری تا۱۲۰۰، شوری تا۲۲۰۰ و شوری تا ۳۲۰۰ میکرو موس بر سانتی متر مربع) و نوع گیاه (گل محمدی و چای ترش) می باشد. این پژوهش در غالب طرح بلوک تصادفی با سه تکرار در ایستگاه کشاورزی زهک اجرا شد. گیاه گل محمدی به صورت نهال گلدانی و بذر چای ترش در گلخانه کاشته شد. در ابتدا ماهانه ۱۰ لیتر آب در اختیار گیاه قرار گرفت. ارتفاع رشد، تاج پوشش، قطر ساقه و تعداد شاخه گیاهان در فصل رشد اندازه گیری شد. سه نمونه خاک برداشت و برخی ویژگی های آنها اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس صفات رشدی گیاهان نشان داد که ارتفاع نهال و قطر ساقه تحت تاثیر سطوح مختلف شوری قرار گرفته، به طوری که با کاربرد روش آبیاری سفالی ارتفاع و قطر نهال ها به ترتیب ۱۳و ۷/۱ درصد بیشتر از روش آبیاری قطره ای بود که از لحاظ آماری در سطح یک درصد معنی دار (۰۱/۰p≤) بود. همچنین یافته ها نشان داد که گیاه گل محمدی نسبت به شوری آب، عملکرد رشدی بیشتری نسبت به چای ترش دارد. علاوه بر آن داده های تاج پوشش و تعداد شاخه ها نشان داد هر چند با هم اختلاف دارند ولی از لحاظ آماری اختلاف معنی داری بین آنها وجود ندارد. نتیجه گیری می شود در آبیاری سفالی به دلیل نفوذ عمقی و توزیع یکسان رطوبت در خاک، از تبخیر آب جلوگیری می شود که این عمل سبب افزایش رطوبت اطراف ریشه گیاه شده و همچنین تراوش آب از کوزه به اطراف کاهش درجه حرارت اطراف گیاه را نیز به همراه دارد که این خود رشد مناسب آنرا در پی داشته است.

آبیاری سفالی, آب شور, پروفیل خاک, تبخیر خاک, ذخیره رطوبت