قاسم جلال سمیان - گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
سهیل سبحان اردکانی - گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
عاطفه چمنی - گروه علوم و مهندسی محیط زیست، مرکز تحقیقات پسماند و پساب، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

این مطالعه با هدف تعیین محتوی و ارز یابی مخاطره سلامت ترکیبات PAH به عنوان ترکیباتی ناهنجاری زا، جهش زا و سرطان زا در نمونه های گردوغبار داخلی تعدادی از ساختمان های اداری کلان شهر اصفهان در سال ۱۴۰۱ انجام شد. ۸۴ نمونه گردوغبار از ۲۸ مکان نمونه برداری جمع آوری شد. پس از استخراج آنالیت ها، نسبت به شناسایی و تعیین غلظت ایزومرهای PAH با استفاده از GC–MS اقدام شد. مقادیر شاخص خطر سرطان زایی مواجهه با گردوغبار آلوده نیز برای کودکان و بزرگسالان محاسبه شدند. نتایج بیان گر شناسایی ۱۶ ایزومر دارای اولویت در نمونه ها با میانگین مجموع مقادیر برابر با ۹۸۳۸ میکروگرم در کیلوگرم بود. میانگین مقادیر فاکتور سرطان زایی مواجهه با گردوغبار آلوده به PAHs از طریق بلع، تنفس و تماس پوستی برای کودکان با ۲-۱۰ ⨯ ۴.۷۲، ۱۳-۱۰ ⨯ ۶.۹۶ و ۲-۱۰ ⨯ ۵.۸۹ و برای بزرگسالان نیز با ۲-۱۰ ⨯ ۳.۳۷، ۱۲-۱۰ ⨯ ۲.۶۲ و ۲-۱۰ ⨯ ۵.۹۹ برای هر دو گروه به ترتیب نشان دهنده "خطر سرطان زایی زیاد"، "خطر سرطان زایی ناچیز" و "خطر سرطان زایی زیاد" بود. همچنین، میانگین مقادیر شاخص توان سرطان زایی برای کودکان و بزرگسالان به ترتیب برابر با ۱-۱۰ ⨯ ۱.۰۶ و ۲-۱۰ ⨯ ۹.۳۶ بود. این در حالی است که میانگین مقادیر شاخص BaPeq با ۷۰۵، نشان دهنده "خطر سرطان زایی فراتر از حد ایمن" بود. با توجه به این که قرار گرفتن در معرض ترکیبات PAH مخاطرات جدی بر سلامت زیستمندان برجای خواهد گذارد، نسبت به ردیابی، تعیین محتوی، منشاء یابی و پایش دوره ای این آلاینده ها در ماتریس های مختلف محیط زیستی و برنامه ریزی برای مدیریت منابع تولید و انتشار آن ها با هدف حفظ سلامت محیط و شهروندان توصیه می شود.

خطر سرطان زایی, تماس پوستی, گردوغبار داخلی, هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای, اصفهان