حمیدرضا برخورداری - دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران
ابراهیم ریحانی - دانشکده علوم پایه ، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ، تهران، تهران، ایران
سعید حق جو - دانشکده علوم پایه ، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ، تهران، تهران، ایران

پژوهش حاضر مهارت های طرح مسئله دانش آموزان دوره اول متوسطه در زمینه استدلال تناسبی را مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و نوع مطالعه از نوع توصیفی و پیمایشی است. در این پژوهش، ۴۴۲ نفر از دانش آموزان متوسطه اول شهرستان قزوین پس از انتخاب به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری، آزمونی شامل ۵ پرسش طرح مسئله مرتبط با استدلال تناسبی است که روایی صوری و محتوایی پرسشنامه توسط تعدادی از اساتید ریاضی و آموزش ریاضی تایید شد و ضریب آلفای کرونباخ ۰.۸۳ به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها، با نرم افزارSPSS۲۶ و روش های آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. تحلیل نتایج حاکی از آن بود مهارت طرح مسئله دانش آموزان به طور کلی در سطح«جایگزینی» از چارچوب نظری پژوهش، معنادار ارزیابی می شود. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بین عملکرد دانش آموزان پایه های هفتم، هشتم و نهم در طرح مسائل مرتبط با استدلال تناسبی تفاوت معناداری وجود دارد و با افزایش پایه تحصیلی دانش آموزان شاهد افزایش مهارت طرح مسئله هستیم. از طرفی با بررسی تاثیر جنسیت دانش آموزان بر عملکرد طرح مسئله مشخص شد تفاوت عملکرد دانش آموزان دختر و پسر در طرح مسائل مرتبط با استدلال تناسبی معنادار نبود.همچنین مشاهده گردید که نوع مدرسه عامل تاثیر گذاری در طرح مسئله دانش آموزان در مسائل مرتبط با استدلال تناسبی محسوب نمی شود و بین عملکرد دانش آموزان مدارس عادی و تیزهوشان تفاوت معناداری وجود ندارد. نتایج این پژوهش می تواند در امر آموزش معلمان و تالیف کتاب های درسی مورد استفاده قرار گیرد.

طرح مسئله, استدلال تناسبی, دانش آموزان, دوره اول متوسطه