علیرضا محسنی محمدجانلو - دانش آموخته دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
رئوف سیدشریفی - استاد دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
سعید خماری - دانشیار دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی و پوترسین بر برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گندم در شرایط محدودیت آبی، آزمایش فاکتوریلی بر پایه طرح بلوک­ کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی در سال­ زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. عوامل موردبررسی شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری در ۵۰% مرحله سنبله­ دهی و آبستنی به ترتیب به­ عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی) و کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد کودهای زیستی، کاربرد توام سودوموناس و فلاوباکتریوم، کاربرد توام میکوریز با سودوموناس و فلاوباکتریوم و کاربرد میکوریز) و محلول­پاشی پوترسین در سه سطح (عدم محلول­پاشی، محلول­پاشی ۰.۵ و ۱ میلی­مولار پوترسین) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین فعالیت آنزیم­های پلی فنل اکسیداز، پراکسیداز و کاتالاز، در شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی با کاربرد توام میکوریز با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلول ­پاشی یک میلی­مولار پوترسین و کمترین فعالیت آن ها در شرایط آبیاری کامل، عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلول­ پاشی پوترسین به دست آمد. همچنین محتوای پرولین و قندهای محلول نیز تحت شرایط محدودیت آبی افزایش یافت. کاربرد میکوریز با سودموناس و فلاوباکتریوم و محلول­ پاشی یک میلی­ مولار پوترسین در محدودیت شدید آبی محتوای مالون دی ­آلدئید و پراکسید هیدروژن را به ترتیب ۵۱ و ۳۱.۷۲ درصد در مقایسه با عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلول­ پاشی پوترسین در همان سطح محدودیت آبی، کاهش داد. تحت شرایط قطع آبیاری در آبستنی، عملکرد دانه در کاربرد توام سودوموناس و فلاوباکتریوم (۲۳.۱ درصد) و کاربرد توام میکوریز با سودوموناس و فلاوباکتریوم (۱۶.۶ درصد) در مقایسه با عدم کاربرد کودهای زیستی تحت چنین شرایطی افزایش یافت. محلول­ پاشی یک میلی ­مولار پوترسین در مقایسه با عدم کاربرد پوترسین، عملکرد دانه را حدود ۸.۵ درصد افزایش داد. به نظر می­رسد کاربرد کودهای زیستی و پوترسین می­تواند به دلیل بهبود صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی، عملکرد دانه­ گندم را تحت شرایط محدودیت آبی افزایش دهد.

پرولین, پوترسین, قندهای محلول, کودهای زیستی, گندم