مصطفی فضائلی - دانشیار گروه حقوق بین الملل ، دانشکده حقوق، دانشگاه قم
مسعود احسن نژاد - پژوهشگر دکتری حقوق بین الملل، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم ایران

دیوان بین المللی دادگستری در معرض ادعاهای مختلف از سوی دولت های طرف اختلافات بین­المللی قرار می­گیرد. دولت­های طرف اختلاف نیز برای نائل آمدن به مطلوب خود از دعوای طرح شده، در بعضی موارد درگیر آرمان­خواهی و ایده­آل گرایی مفرط می­شوند. طرح ادعاهایی با چنین خصیصه ای، فرصت تبیین حقوق بین­الملل موجود را برای جامعه بین­المللی از سوی دادگاه جهانی فراهم می­سازد. «تعهد به مذاکره» در مواردی در برابر دیوان بین المللی دادگستری به صورت ایده­آل­گرایانه مطرح شده است. دیوان در رویه اخیر خود درباره این موضوع، با صدور رایی در سال ۲۰۱۸ در دعوای دولت بولیوی علیه دولت شیلی تحت عنوان «تعهد به مذاکره در مورد دسترسی به اقیانوس آرام»، برخی مواضع اصولی خود در آرای پیشین را درباره تعهد به مذاکره تثبیت کرده است. نوشتار پیش روی، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی درصدد بررسی این مسئله است که تعهد به مذاکره در حقوق بین­الملل از چه ماهیت و جایگاهی برخوردار است؟ در پاسخ به این سوال این فرضیه مطرح می شود که گرچه توسعه حقوق بین الملل الزامات متعددی را در میان دولت­ها پدید آورده، لیکن در موضوع مذاکره نمی­توان قائل به وجود تعهدی عام در حقوق بین­الملل بود. هرچند می توان به وجود چنین تعهدی به عنوان یک تعهد معاهداتی یا عرفی خاص اذعان کرد.

اختلافات بین المللی, بولیوی, تعهد به مذاکره, دیوان بین المللی دادگستری, شیلی