نرگس ابدالی قلائی - کارشناس بهداشت عمومی، گروه بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

زمینه و هدف: سرطان یکی از شایع­ترین علل مرگ­ومیر در سراسر جهان است. همواره نقش عوامل طبیعی و جغرافیایی در نحوه و چگونگی توزیع و اثرات آن بر کانون های بیماری و نقش فرآیندهای طبیعی در تغییرات بنیادی و انسان­ها و نیز بیماری­های مرتبط با انسان، حتی در مکان­هایی که این تاثیرات به وضوح در مرگ ومیر یا نابودی زیستگاه ها و خود استان مشخص باشد، نمود کمرنگی دارد.روش بررسی:  این پژوهش از نظر ماهیت هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش که بین سال های ۱۳۹۶-۱۳۹۳ تشخیص و در سامانه سیما سرطان (سامانه یکپارچه سازی مدیریت الکترونیک) ثبت شده و در استان لرستان اقامت دائم داشته اند به صورت سرشماری وارد مطالعه شده اند در ادامه برای دستیابی به اهداف پژوهش شاخص­های مرتبط با نقش عوامل جغرافیایی در پراکنش سرطان دستگاه گوارش  شاخص­های (متوسط بارش سالانه، پوشش گیاهی، میانگین دمای سالانه، میانگین ساعات آفتابی و مناطق اقلیمی) استخراج گردید جهت بررسی و نقش عوامل جغرافیایی در طبقه­بندی و توزیع این شاخص­های از آزمون های تی تک نمونه­ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن استفاده گردید. در ادامه نیز جهت تبیین مدل از طریق رگرسیون وزن­دار جغرافیایی استفاده و سطح و وضعیت این اثرات در نرم­افزار Arc GIS استفاده شد.یافته ها و نتیجه گیری:  نتایج نشان داد که مهم ترین مولفه تاثیرگذار بر متغیر پراکنش سرطان، مولفه  پوشش گیاهی با ضریب ۹۱/۰ درصد بود که این متغیر به خوبی وضعیت اثرگذاری را تبیین می­کند. همچنین نتایج اثرگذاری عوامل جغرافیایی به گونه ای بود که شهرستان خرم­آباد و بروجرد بیشترین اثر، شهرستان­های کوهدشت، دلفان و الیگودرز و دورود اثر متوسط و شهرستان­های سلسله، پل دختر و ازنا کمترین اثرگذاری را از عوامل جغرافیایی  پذیرفته بودند.

مدل سازی, عوامل جغرافیایی, سرطان, دستگاه گوارش, لرستان