مرضیه نادری بلداجی - کارشناس ارشد سلولی و مولکولی، گروه ژنتیک، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
کامبیز احمدی - استادیار گروه علوم کامپیوتر، دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
سمیه رئیسی - دانشیار گروه ژنتیک، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

مقدمه: سرطان سرویکس، چهارمین سرطان شایع در میان زنان در سرتاسر جهان و یک بیماری هتروژن می ­باشد. miRNAهای اگزوزومی می ­توانند به عنوان بیومارکرهای تشخیصی و یا اهداف درمانی در سرطان سرویکس در نظر گرفته شوند. مطالعه حاضر با هدف استفاده از آنالیزهای بیوانفورماتیکی برای شناسایی miRNA ها، ژن­ها و مسیرهای مربوط به آنها در اگزوزوم­ های مشتق شده از سلول سرطانی سرویکس انجام شد. روش کار: در این مطالعه، بیان miRNAها و mRNAهای اگزوزومی در سلول­ های هلا و سالم با آنالیز داده های به دست آمده از پایگاه GEO برای miR-seq و RNA-seq در نرم افزار  R(نسخه ۴.۲.۱) بررسی شد. پس از آن ژن های مشترک میان هدف ­های miRNA و mRNA با بیان کاهشی یا افزایشی، از اگززوم ­ها انتخاب شدند و سپس آنالیزهای GO و مسیرهای KEGG انجام شد. در پایان، ژن­ های مشترک برای ایجاد شبکه میانکنش پروتئین-پروتئین و انتخاب ژن­ های کلیدی مورد استفاده قرار گرفتند. یافته ­ها: در مطالعه حاضر، ۳۱ miRNA با افزایش بیان و ۱۶ miRNA با کاهش بیان در اگزوزوم ­ها مشاهده شد. همچنین ۳۴۱ ژن مشترک از هدف­ های miRNA و RNA-seq برای آنالیزهای بعدی انتخاب شدند. آنالیز GO نشان داد که ژن­ های مشترک به طور معناداری در انتقال لوسین، فعالیت فسفاتازی MAP کیناز و انتقال گلوتامین نقش دارند. آنالیز KEGG نیز پیش­ بینی کرد که ژن­ها در پیری سلولی، مسیر پیام رسانی p۵۳ و سیکل سلولی به صورت معناداری نقش دارند. ۱۰ ژن کلیدی شامل CCNB۱، BUB۱، KIF۲۰A،MKI۶۷، FOXM۱، BIRC۵، NCAPH، ZWINT، GINS۲ و ASF۱B از شبکه میانکنش پروتئین-پروتئین شناسایی شدند. نتیجه ­گیری: نتایج شامل شناسایی miRNAهای با تغییر بیان و مشخص کردن ژن­ های کلیدی در اگزوزوم­ های مشتق شده از سلول­ های سرطانی سرویکس بود. این مطالعه می ­تواند دیدگاه جدیدی را برای تعیین مکانیسم های بالقوه همراه با اگزوزوم­ های مشتق شده از سلول­ های سرطانی در پیشرفت سرطان سرویکس ارائه کند.

اگزوزوم, بیومارکر, سرطان سرویکس, مسیرهای پیام رسانی, miRNA, mRNA