فرزاد مندنی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
پریسا کرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
روژین قبادی - دانش آموخته دکترای فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

پدیده گرمایش جهانی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر میزان تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی تاثیر می گذارد. بنابراین، این تحقیق به منظور شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر مراحل فنولوژیک و عملکرد ذرت در شرایط اقلیمی کرمانشاه و ارائه راهکارهای سازگاری به این تغییرات انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل تعداد روز از کاشت تا گلدهی و رسیدگی فیزیولوژیک، وزن خشک کل و عملکرد دانه بود. پس از کسب اطمینان از تطابق قابل قبول بین مقادیر شبیه سازی شده با مقادیر واقعی برای صفات مذکور، از مدل CERES-Maize برای مطالعه اثر تغییرات اقلیم بر تولید ذرت در دوره های آینده نزدیک (۲۰۵۰-۲۰۲۱) و دور (۲۰۸۰-۲۰۵۱) طبق سناریوهای RCP۴.۵ و RCP۸.۵ و مقایسه آن با شرایط مبنا (۲۰۱۰-۱۹۸۱) استفاده شد. برای شبیه سازی پارامترهای هواشناسی در شرایط تغییر اقلیم از میانگین نتایج ۱۷ مدل گردش عمومی استفاده شد. تغییر تاریخ کاشت (۵ اردیبهشت، ۲۶ فروردین، ۱۵ اریبهشت، ۲۵ اردیبهشت و ۴ خرداد) و رقم (SC۷۰۴, Simon, BC۶۷۸) به عنوان راهکارهای سازگاری در نظر گرفته شدند. نتایج شبیه سازی ها نشان داد صفات روز از کاشت تا گرده افشانی و رسیدگی فیزیولوژیک، وزن خشک کل و عملکرد دانه در شرایط تغییر اقلیم نزدیک در سناریوی RCP۴.۵ نسبت به شرایط مبنا به ترتیب، ۵.۱-، ۴.۱-، ۲.۷ و ۳.۳ درصد و در سناریوی RCP۸.۵ به ترتیب، ۶.۲-، ۵.۴-، ۰.۶۶- و ۳.۶- درصد تغییر کرد. این مقادیر در شرایط تغییر اقلیم دور و سناریوی RCP۴.۵ به ترتیب، ۵.۲-، ۵.۴-، ۷.۱- و ۱۶.۲- درصد و برای سناریوی RCP۸.۵ به ترتیب، ۸.۸-، ۹.۸-، ۲۳.۱- و ۴۵.۸- درصد بودند. در هر دو دوره اقلیمی آینده و طبق هر دو سناریو با کاشت ارقام مورد بررسی در تاریخ های دیرهنگام در مقایسه با تاریخ های زودهنگام و رایج، طول مراحل نمویی کوتاه تر ولی وزن خشک کل و عملکرد دانه بیشتر بود. در بین ارقام مورد بررسی نیز در هر دو دوره اقلیمی آینده و هر دو سناریو، رقم Simon بیشترین عملکرد دانه را داشت. در مجموع با توجه به نتایج به دست آمده کاشت رقم Simon در تاریخ ۴ خرداد که در هر دو دوره اقلیمی آینده و هر دو سناریو مورد بررسی بیشترین عملکرد را داشت، می تواند به عنوان راهکاری برای مقابله با اثرات منفی تغییر اقلیم بر تولید ذرت منطقه کرمانشاه پیشنهاد گردد.

تاریخ کاشت, راهکار سازگاری, رقم, مدل CERES-Maize