مینو شریفی دروازه - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
فائزه ناطقی - استادیار برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
محمدهاشم رضایی - استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، ایران

این پژوهش با هدف واکاوی نقش نظریه انتقادی در برنامه درسی و ترسیم الگویی از یک معلم تحول آفرین انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا تحلیلی-استنتاجی بود. جامعه پژوهش کلیه متون چاپی و غیرچاپی معرف نظریات حوزه پداگوژی انتقادی فریره، ژیرو و هابرماس بود. روش نمونه گیری در دسترس با توجه به اصل اشباع نظری بود. نتایج پژوهش درباره برنامه درسی انتقادی حاکی از آن بود که اهداف باید شامل افزایش آگاهی، خودشناسی، پرورش شهروند انتقادی و تربیت انسان های کارساز باشند. محتوا باید آن چیزی باشد که دانش آموزان می خواهند درباره آنها بیشتر بدانند و با علایق سه گانه فنی، تفسیری و رهایی بخش و با اشکال سه گانه دانش تجربی، تحلیلی و انتقادی مرتبط باشند. راهبردهای آموزش آن باید شامل گفتگوها و مناظره های عاری از اجبار، ایجاد زمینه تعامل بین فردی و پرهیز از خشونت و ایجاد زمینه یادگیری مشارکتی باشند. رویکرد مطلوب ارزشیابی، خودارزیابی بود و ویژگی های معلم این رویکرد شامل فکور، بردبار، رهایی بخش، دگرگون ساز، نقاد، گشوده، نشان دهنده روش های یادگیری، بردبار، تحول آفرین و تسهیل گر خلاقیت بودند.

نظریه انتقادی, برنامه درسی, معلم تحول آفرین