زهرا قربانی

وجود عنصر روایت در ادییات. فلسفه. خاطرات. نمایشنامه ها و ... از گذشته های دور تاکنون مورد توجهاندیشمندان و پژوهشگران ادبی، جامعه شناسی و فلسفه بوده است. سرانجام با تلفیق زبانشناسی ادبیات و دانش هایدیگر، لزوم شکل گیری رشته ای جدید با عنوان روایت شناسی مورد توجه قرار گرفت. هدف از این دانش بررسیشیوه کار کرد عناصر و اجزای یک روایت برای انتقال معنا بوده است. از میان این عناصر زمان نقشی کلیدی درکار کرد روایت دارد. مقوله زمان به عنوان مهمترین وجه ساختار روایی» عنصر مرکزی نظریه ژنت است. وی یکیاز جدیدترین نظریات روایت شناسی درباره زمان را با سه ملفه نظم تداوم و بسامد به بحث می کشاند. برایشناخت کار کرد یک اثر ادبی یا مجموعه آثار یک نویسنده تحلیل روایت بر پایه کاربرد زمان از جملهپژوهش هایی است که در دهه های اخیر مورد توجه بوده است. چیستا بثربی در آثارش به ویژه نمایشنامه هایش بهاشکال گونا گون از ظرفیت های روایت سود جسته است. شناخت نوبسنده از روایت و به کارگیری هوشمندانه آندر انتقال مفاهیم آثار ادبی وی را نسبت به سایر نویسند گان متمایز ساخته است.در این پژوهش تلاش داریم تا با بررسی نمایشنامه پشت شب چیستا پثربی بر اساس رویکرد روایت شناختی نحوهبهره مندی وی از روایت را نشان دهیم. این پژوهش نشان می دهد که یثربی با کاربرد دقیق عناصر روایت تناسببین مفاهیم و انتقال آن را نشان داده است. با استفاده از تمام ظرفیت های ادبی - روایبی عنصر زمان و باجابجایی هایی که در نظم خطی آن ایجاد می کند. پیرنگ دلخواه و مناسبی را می سازد تا بدین وسیله به زمانبندیخاص«جهان نمایشنامه هایش» دست بازد و از سویی باعث ایجاد جذابیت و کشش در روایت و از سوی دیگرباعث القای حس تعلیق و انتظار در مخاطب شود که این امر جاودانگی آثار نمایشی وی را سبب شده است. ازسویی دیگر در این پژوهش بر اساس الگوی روایی ژرار ژنت در بخش زمان تلاش داریم تا نحوه کاربرد زمان رادر نمایشنامه مذ کورتحلیل نماییم. این تحفیق نشان می دهد که گذشته نگری، آینده نگری، تداوم و بسامد ازمهمترین الگوی روایی زمان است که یثربی با هنر داستان پردازی اندیشه های عمیق روانشناسی خود را به مخاطبانتقال داده است.

ژرار ژنت، چیستا یثربی، زمانمندی، روایت