مجید شاه پسندزاده - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشکده علوم، گروه زمین شن
مصطفی رقیمی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشکده علوم، گروه زمین شن
محمدزمان دماوندی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، دانشکده علوم، گروه زمین شن

در حدود 20درصد منابع تامین آب شرب گرگان از حوزه آبخیز زیارت به مساحتی حدود 9780 هکتار در جنوب شهر گرگان تامین می گردد. این حوزه با فرسایش پذیری و رسوب زایی سالانه ای به ترتیب حدود 57306/95 و 11347/66 متر مکعب (روش EPM) اثرات نامطلوبی را در سیستم تصفیه خانه آب شرب گرگان ایجاد نموده است. به منظور مقایسه حجم رسوبات ته نشین شده در سیستم تصفیه خانه گرگان در سال های سیلابی و غیر سیلابی، حجم این رسوبات در سال های 1378 و 1379 به ترتیب 4955 و 2934 متر مکعب به روش آزمایش جالر بر آورده شده است. این آزمایش بیانگر آن است که آب رودخانه ی زیارت علاوه بر رسوبات ومواد معلق دارای مواد کلوئیدی نیز بوده که به سادگی ته نشین نمی شوند. رسوبات ته نشین شده در حوضچه های تصفیه خانه مورد تجزیه شیمیایی و مطالعه کانی شناسی به روش شیمی مرطوب و XRD قرار گرفته است، به طوری که نتایج به دست امده حاکی از وجود کانی های رسی (اسکمتیت و ایلیت) ، کوارتز ، میکا و کلسیت است. میزان Al2O3 , SiO2 این رسوبات به ترتیب حدود 44/32 و 17/35 درصد است. وجود کانی های رسی اسمکتیت و ایلیت به همراه درصد بالای Al2o3 موید بالا بود مواد کلوئیدی موجود در آب رودخانه زیارت است. بر اساس استانداردهای موجود کیفی آب های آشامیدنی، شاخص کدورت به عنوان یکی از پارامترهای مهم فیبزیکی جهت استفاده از آب رودخانه زیارت قبل از ورود به تصفیه خانه گرگان بین 185-2572 NTU اندازه گیری شد است. تغییرات شدید کدورن آب رودخانه زیارت به دلیل سیلابی بودن این رودحانه بوده، به طوری که در سال های 1378 کدورت آب افزایش بیشتری نسبت به سال های بعد نشان می دهد. با توجه به فرسایش پذیری و رسوب زایی حوزه آبخیز زیارت انجام عملیات آبخیزداری و ایجاد حوضچه های متعدد در مدخل ورودی رودخانه زیارت به تصفیه خانه آب شرب گرگان به منظور کاهش کدورت آب این رودخانه و در نتیجه صرفه جویی در مصرف مواد شیمیایی در تصفیه خانه پیشنهاد می شود.