علی مشهدی - استادیار، دکتری معماری، عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ تهران
مهدیس زحمتکش - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه علم و فرهنگ تهران

ادراک انسان از محیط، تحت تاثیرعوامل محیطی و ویژگی های روانشناختی اشخاص قرار دارد. معماری نه تنها دارای کالبدظاهری است بلکه دارای جنبه هایی است که در پاسخ به نیازها و انتظارات ذهنی انسان شکل می گیرد. انسانها در طولزندگی، به برداشت ها، حکم ها و قالب های ذهنی دست می یابند. اگر اطلاعات در قالب الگوهای ذهنی افراد جای نگیرد،در پردازش اطلاعات دچار مشکل می شوند. هدف از نگارش این مقاله، تبیین نقش طرحواره های ناخودآگاه در ادراک وشکل گیری قرارگاه های رفتاری از منظر اجتماع پذیری در محیط توسط کاربر می باشد. نوع این پژوهش، کاربردی و از نظرماهیت کیفی بوده و جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای می باشد. در جهت بررسی اجتماع پذیری در فضا، هفت طرحوارهغالب که پس از تحلیل پرسشنامه با افراد به دست آمد، انتخاب گردید. سپس برمبنای طرحواره های برگزیده از طریقمصاحبه با هر یک از افراد و همین طور متخصصان طرحواره درمانی، نوع و دلایل انتخاب فضا در ارتباط با این مورد توسطکاربر، مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت ترجیحات فضایی افراد بر اساس طرحواره ها در دو جدول، ارائه گردید. نتایجپژوهش حاکی از آن است که افراد با طرحواره های استحقاق و رهاشدگی، اجتماع پذیر هستند و فضاهای عمومی و اجتماعیخانه برایشان اهمیت بیشتری دارد. افراد با طرحواره معیارهای سخت گیرانه در حد تعادل هم اجتماع پذیر و هم اجتماع گریزهستند. افراد با طرحواره های شکست، طرداجتماعی، بی اعتمادی و آسیب پذیری اجتماع پذیر نیستند و تنهایی و انزوا برایشانمطلوب است و فضاهای خصوصی برایشان اهمیت بیشتری دارد.

طرحواره های ناخودآگاه، ادراک فضا، قرارگاه رفتاری، اجتماع پذیری