Mojgan Farahbod - Department of Health Services Management, Faculty of Medical Sciences and Technologies, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Iravan Masoudi Asl - Department of Health Services Management, School of Management and Communication, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
Seyyed Jamaloddin Tabibi - Department of Health Services Management, Faculty of Medical Sciences and Technologies, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
Mohammad Kamali - Department of Basic Rehabilitation Sciences, Faculty of Rehabilitation Sciences, Rehabilitation Research Center, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

اهداف با توجه به افزایش تعداد افراد دارای ناتوانی و کمبود آگاهی از روش های پیشگیری از ناتوانی در کشورهای در حال توسعه، ایجاد ساختار توان بخشی مناسب و ارائه خدمات مناسب از اهداف مهم نظام سلامت به شمار می رود. انجام مطالعات تطبیقی، یکی از روش های پژوهش در بازنگری ساختار توان بخشی در نظام سلامت کشور است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تطبیقی ساختار توان بخشی در نظام سلامت ایران با ۵ کشور دیگر است.  روش بررسی این پژوهش، یک مطالعه تطبیقی است که در سال ۱۴۰۰ انجام شد. در این مطالعه، نمونه گیری به صورت هدفمند بوده و ۵ کشور آلمان، ژاپن، کانادا، ترکیه و آفریقای جنوبی به لحاظ مولفه های سازمانی و مدیریت بهداشت، مولفه های مالی، مولفه های قانونی، مولفه های اجتماعی و مولفه های سیاست گذاری با ایران مقایسه شدند. برای گردآوری داده ها از پایگاه های اطلاعاتی معتبر و سایر منابع مرتبط در زمینه ساختار توانبخشی استفاده شد. در این مطالعه، داده ها با استفاده از مدل آموزش تطبیقی بردی در ۴ مرحله توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها در قالب جدول تطبیقی مقایسه شدند. یافته ها یافته ها حاکی از این بود که به لحاظ سازمانی و مدیریت بهداشت، وزارت بهداشت مسئولیت مدیریت بهداشت و توان بخشی را برعهده دارد، اما در ایران علاوه بر وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، هلال احمر، بنیاد شهید و آموزش و پرورش استثنایی نیز در مدیریت امور توان بخشی نقش دارند. مسائل و مشکلات مالی، از موانع قابل توجه در دسترسی افراد دارای ناتوانی به خدمات توان بخشی در بین این کشورهاست و در ایران نیز بخش زیادی از این هزینه ها از جیب خانواده ها پرداخت می شود. از نظر مولفه های قانونی در ایران نیز مانند سایر کشورها، قوانین و مقررات مشخصی برای ارائه خدمات به افراد دارای ناتوانی وجود دارد. ولی گاهی این قوانین و مقررات به خوبی اجرا نمی شود. به لحاظ اجتماعی، ایران کشوری با جمعیت رو به سالمندی، پذیرای مهاجرین و دارای فرهنگ های متنوع است و دسترسی تمام افراد نیازمند توان بخشی در این جمعیت بالا به خدمات مورد نیاز با محدودیت مواجه است. به لحاظ مولفه سیاست گذاری نیز فرایند تنظیم سیاست ملی سلامت مستلزم بررسی است و درصورت لزوم، تغییر در سیاست های موجود نظام سلامت نیاز است. نتیجه گیری وجود جایگاه مشخص برای توان بخشی در نظام سلامت ایران، ارائه خدمات و مدیریت امور توان بخشی توسط یک سازمان واحددهمچون وزارت بهداشت و همچنین اجرای صحیح قوانین و سیاست گذاری ها، می تواند به بهبود بخش ساختاری و مدیریت نظام سلامت و توان بخشی منجر شود. باید موانع و مشکلات مالی موجود بر سر راه خدمات توان بخشی کاسته شود و دولت و بیمه ها بخش اعظم هزینه های مربوط به خدمات توانبخشی را تحت پوشش قرار دهند. همچنین بازنگری در تنظیم سیاست های ملی سلامت و قانون گذاری ها باید به گونه ای باشد که به بهبود دسترسی تمام افراد دارای ناتوانی به خدمات سلامت و توانبخشی منجر شود. بنابراین ضروری است که بازنگری و اصلاح اساسی در ساختار، قوانین و فرایندهای ارائه خدمات توان بخشی صورت گیرد.

Rehabilitation, Health system, Comparative study, Disability, توان بخشی, نظام سلامت, مطالعه تطبیقی, ناتوانی