مریم هزارخوانی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) hezarkhanimaryam@iran.ir
عباس اشرفی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. Ashrafi@atu.ac.ir

لحن یکی از عناصر داستان است که قدرت انتقال مفاهیم و احساسات را افزایش می ­دهد و موجب می­شود تا معانی ضمنی کلام بهتر فهمیده شود. لحن، رنگ یا معنای احساسی اثر ادبی است که توسط گوینده به مخاطب القا می­شود و از نوع ترکیب واژگانی که گوینده به کار می ­برد، ساخته می ­شود. این عنصر به وسیله نوع بیان واژه­ ها و جمله ­ها به فضاسازی داستان کمک می­کند و در ذهن مخاطب تاثیر می ­گذارد. مقاله پیش رو به عوامل ایجاد لحن، تغییر و تنوع لحن و اهمیت و نقش آن در داستانک­ های تک آیه ای قرآن با شیوه توصیفی تحلیلی می­پردازد. از نظر محتوایی لحن کلی داستانک ­های قرآنی، تعلیمی واعظانه است اما لحن ­های جزئی فراوانی چون لحن متعجبانه، تحقیرآمیز، نادمانه، دعایی و ملتمسانه، هشداردهنده، استدلالی، ترغیبی، بشارت آمیز، مصرانه، تاسف­آمیز در این داستانک ­ها نیز دیده می شود. از میان عناصر زبانی، فرایند انتخاب واژگان و ترکیب جملات، اوزان و هجاها مهم­ترین عوامل موثر در ایجاد لحن داستانک­ها را شکل می ­دهد. بیان لحن در داستانک ­ها به شکل غیرصریح است و داستانک­ها از طریق عنصر لحن، علاوه بر نوشتن داستان و زینت و آراستن کلام، به دنبال انتقاد از برخی عقاید، رفتارها و ترغیب به اهداف خود می­باشد که در اغلب لحن تعلیمی در سرتاسر داستانک­ ها نمود دارد.

لحن, داستانک های تک آیه ای, لحن واعظانه, لحن تعلیمی