زینب شعبانی - دانشگاه خلیج فارس دانشکده کشاورزی
حمیدرضا نوریزدان - بوشهر دانشگاه خلیج فارس
ساسان راستگو - دانشگاه خلیج فارس دانشکده کشاورزی

به منظور بررسی روابط بین عملکرد و صفات زراعی و نیز مطالعه روابط بین صفات در ۱۲ ژنوتیپ کنجد، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار در سطح احتمال ۵ درصد و ۱ درصد وجود داشت. بیش ترین عملکرد دانه در بوته متعلق به رقم محلی آبادان (۵۴/۴۵ گرم) بود. رقم محلی آبادان بیشترین تعداد دانه در کپسول (۴/۶۸) را نیز دارا بود. براساس نتایج حاصل از ضرایب همبستگی، بین وزن هزاردانه با تعداد کپسول در بوته، بین تعداد دانه در کپسول و عملکرد دانه و عملکرد دانه و تعداد کپسول در بوته همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت (P<۰.۰۱). با انجام تجزیه به مولفه های اصلی سه مولفه اول حدود ۷۶ درصد کل تغییرات را توجیه کردند. این مولفه ها به ترتیب تاکید بر عملکرد، فنولوژی و ارتفاع گیاه داشتند. با انجام تجزیه عاملی صفات سه عامل مستقل در مجموع ۷۷ درصد از کل تنوع موجود بین صفات را توجیه کردند. عامل اول در ارتباط با صفات مورفولوژیک و پتانسیل عملکرد، عامل دوم مرتبط با صفات فنولوژیک و عامل سوم مرتبط با ارتفاع و تعداد شاخه های فرعی بود. این نتایج نشانگر اهمیت صفات مورفولوژیک مرتبط با عملکرد دانه و فنولوژی گیاه در گزینش ژنوتیپ های مطلوب در کنجد بودند.

تنوع فنوتیپی, تجزیه خوشه ای, کنجد