تورج هاشمی نصرت آباد - گروه روان شناسی، دانشگاه تبریز
شهرام واحدی - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه تبریز
جواد امانی ساری بگلو - دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه تبریز

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه فرهنگ مدرسه، نیازهای روان شناختی اساسی (خودمختاری، شایستگی و ارتباط) و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در قالب یک الگوی علی بود. بدین منظور، ۴۲۰ نفر از دانش آموزان پسر سال چهارم دوره متوسطه شهرستان ارومیه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و به پرسش نامه های فرهنگ مدرسه و نیازهای روان شناختی اساسی پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج تحلیل نشان داد که الگوی آزمون شده از برازش مناسبی برخوردار بوده و ۲۴ درصد از تغییرات عملکرد تحصیلی، ۱۱ درصد نیاز به خودمختاری، پنج درصد نیاز به شایستگی و هفت درصد از واریانس نیاز به ارتباط را تبیین نمود. نیاز به خودمختاری تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان داشت. اثر نیاز به شایستگی بر عملکرد تحصیلی مثبت و معنادار بود. همچنین نیاز به ارتباط نیز اثر مثبت و معناداری بر عملکرد تحصیلی داشت. اثر فرهنگ مدرسه بر نیاز به خودمختاری، شایستگی و ارتباط مثبت و معنادار بود. به طور کلی یافته های پژوهش نشان دادند که هم متغیرهای فردی مانند نیازهای روان شناختی اساسی و هم متغیرهای زمینه ای مانند فرهنگ مدرسه، نقش مهمی در پیش بینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارند.

فرهنگ مدرسه, عملکرد تحصیلی, نیازهای روان شناختی اساسی, نظریه خودتعیین گری, دانش آموزان دوره متوسطه