منا قریشی - دانشجوی دکترای روان شناسی، علوم و تحقیقات اصفهان
سیامک سامانی - دانشیار روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی

هدف از پژوهش حاضر، تبیین تفاوت باورهای انگیزشی دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی در گونه های مختلف خانواده بر اساس مدل فرایند و محتوای خانواده بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع پس رویدادی می باشد. به منظور این پژوهش از میان دانش آموزان پایه دوم و سوم مقطع متوسطه شهر شیراز که در سال تحصیلی ۹۱-۹۰ مشغول به تحصیل بودند، ۳۰۸ (۱۸۶ دختر، ۱۲۲ پسر) دانش آموز به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. فرایند انتخاب گروه نمونه در این پژوهش بدین ترتیب بود که ابتدا از هر کدام از نواحی چهار گانه شهر شیراز، دو دبیرستان (یک دبیرستان دخترانه، یک دبیرستان پسرانه) به تصادف انتخاب و سپس از هر دبیرستان به تفکیک رشته یک کلاس انتخاب و کلیه دانش آموزان کلاس انتخاب شده مورد مطالعه قرارگرفتند. پس از نمونه گیری و انتخاب نمونه مورد نظر، برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس­های خودگزارشی فرایند، مقیاس های خودگزارشی محتوای خانواده (فرم فرزندان) و راهبردهای انگیزشی یادگیری که روایی و اعتبار آن ها تایید شده است، استفاده گردید، داده ها به صورت کمی تعریف شد. با استفاده از نرم افزار SPSS به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی میانگین و انحراف معیار و روش آمار استنباطی آزمون تحلیل واریانس یک متغیره، آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره، آزمون تی و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد. تحلیل ها نشان داد که از میان خرده مقیاس های باورهای انگیزشی، خودکارآمدی و ارزش گذاری درونی در گونه های مختلف خانواده دارای تفاوت معنادار است، که تفاوت در گونه های سالم با گونه های غیر سالم می باشد. در حالی که در اضطراب امتحان تفاوت معناداری در گونه های مختلف خانواده مشاهده نشد. همچنین تفاوت جنسیتی در هیچ یک از مولفه های باور انگیزشی معنادار نبود. و به روان شناسان مدرسه و مشاوران توصیه می شود که این موضوع را در مشاوره با دانش آموزان مورد توجه قرار دهند.

باورهای انگیزشی, فرایند خانواده, گونه های خانواده, محتوای خانواده