محمود بنی مسنی - کارشناس ارشد، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان
یزدان کیوانی - دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان
عیسی ابراهیمی - دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده کمی سازی ویژگی های ریختی شکل بدن جمعیت های مختلف ماهیان سبب شناسایی بهتر آنها می شود و درک بهتری از تاریخچه تکاملی جمعیت های گوناگون آن را ارایه می کند. از این رو، این پژوهش با هدف بررسی ویژگی ریخت شناسی جمعیت های سیاه ماهی (Capoeta fusca) در آب های داخلی ایران با استفاده از روش ریخت سنجی هندسی به اجرا در آمد. برای این منظور تعداد ۱۲۲ نمونه سیاه ماهی از سه رودخانه امیرآباد، کال شور و تبارک نمونه برداری شد. از نیم رخ چپ بدن ماهی ها عکس برداری شد و روی تصاویر دو بعدی حاصل به منظور استخراج داده های شکل بدن روش ریخت سنجی هندسی، با استفاده از نرم افزار TpsDig۲ تعداد ۱۵ لندمارک تعریف و رقومی شد. داده های لندمارک پس از تحلیل پروکراست با استفاده از روش های آماری چندمتغیره تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)، آنالیز متغیرهای کانونی (CVA) و آنالیز خوشه ای (CA) تحلیل شدند و الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت ها در شبکه تغییر شکل مصورسازی شد. مطابق نتایج تجزیه به مولفه­های اصلی، شش مولفه اول بالاتر از نقطه برش جولیف قرار داشتند و در مجموع ۳۷/۷۹ درصد واریانس را به خود اختصاص دادند. بیشترین واریانس مربوط به تغییرات اندازه سر، ارتفاع بدن، جایگاه باله پشتی و مخرجی، طول قاعده باله پشتی و اندازه طول ساقه دمی بود. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی و کلیه نتایج تحلیل همبستگی کانونی صفات شمارشی نشان داد که جمعیت ها با یکدیگر اختلاف معنی دار دارند (۰۰۰۱/۰>P). تحلیل خوشه ای نیز جمعیت رودخانه کال شور را در گروهی جداگانه نسبت به دو جمعیت رودخانه های امیرآباد و تبارک قرار داد.

واژه های کلیدی: امیرآباد, تبارک, تحلیل چند متغیره, ریخت-سنجی, سیاه ماهی, کال شور