زهرا مرادی - کارشناس ارشد آلودگی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران
عیسی سلگی - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

خطرهای حاصله از تجمع زیستی فلزات در سطوح بالاتر زنجیره غذایی، یکی از نگرانی های عمده در بحث سلامت انسان است. فلزات سنگین در برابر تجزیه شدن مقاوم می باشند و در بدن آبزیان از جمله خرچنگ تجمع می یابند. این مطالعه با هدف بررسی مقایسه تجمع فلزات سنگین در بافت نرم و سخت خرچنگ شناگر آبی سواحل بوشهر انجام گرفت. نمونه های خرچنگ (۴۰ عدد) در پاییز ۱۳۹۵ به روش تصادفی و با استفاده از قایق و تور صیادی از سواحل بوشهر جمع آوری شد. جهت آماده سازی نمونه ها از روش هضم اسیدی استفاده گردید. میانگین غلظت فلزات آهن، روی، مس، منگنز و نیکل در بافت سخت خرچنگ شناگر آبی به ترتیب ۰۱/۴۳ ±۷۰/۹۰، ۷۸/۶±۹۳/۵۲، ۸۵/۱۳±۷۳/۳۷، ۷۶/۷±۵۰/۲۳، ۶۶/۳±۳۷/۴ میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک و در بافت نرم خرچنگ به ترتیب ۹۴/۵۶±۸۱/۱۱۲، ۸۳/۴±۵۱/۶۹، ۱۷/۲۸±۲۸/۷۳، ۹۲/۳±۱۲/۹، ۶۹/۳± ۲۴/۴ به دست آمد غلظت فلزات در بافت سخت خرچنگ به طور معنی داری بیشتر از بافت نرم بود. براساس نتایج در بافت نرم خرچنگ میانگین غلظت فلز مس بیشتر از حد استاندارد WHO و NHMRC، میانگین فلز نیکل بیشتر از حد استاندارد WHOو FAO و میانگین فلز روی کمتر از استانداردهای جهانی به دست آمد. در بافت سخت خرچنگ در مقایسه با استانداردهای جهانی میانگین فلزات مس و نیکل بیشتر و میانگین فلز روی کمتر از حد استاندارد به دست آمد. در مجموع مقادیر فلزات نیکل و مس بالاتر از استانداردها بود که ممکن است سلامت مصرف کنندگان را به خطر می اندازد.

خرچنگ, خانواده Portunidae, خلیج فارس, زنجیره غذایی, سواحل بوشهر