یزدان کیوانی - دانشگاه صنعتی اصفهان
امیرحسین طهماسبی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان ۸۴۱۵۶۸۳۱۱۱، ایران.
امیدوار فرهادیان - دانشیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان ۸۴۱۵۶۸۳۱۱۱، ایران.

چکیده هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات شکل بدن گونه های مختلف بلیزم (Barbus spp.) در مناطق پراکنش آن در ایران، یعنی حوضه های خزر، ارومیه و دجله با استفاده از ریخت­سنجی هندسی بر پایه لندمارک است. نتایج تحقیق حاضر می تواند به درک بهتر الگوی تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت این ماهیان در منابع آبی این حوضه ها کمک نماید. بدین منظور تعداد ۱۲۸ قطعه ماهی بلیزم از این سه حوضه توسط تورهای پره، دام و پرتابی در تابستان ۱۳۸۹ نمونه برداری شد. پس از عکس برداری از سمت چپ نمونه ها، تعداد ۱۴ نقطه لندمارک بر روی تصاویر دو بعدی حاصل با نرم افزار TpsDig۲ قرار داده شد. داده های حاصل پس از آنالیز پروکراست، با روش های آماری چندمتغیره آنالیز عوامل اصلی (PCA) و آنالیز متغیرهای کانونی (CVA) تحلیل شدند و سپس الگوهای تغییر شکل هرگونه نسبت به شکل اجماعی (میانگین همه جمعیت ها) در شبکه تغییر شکل مصورسازی گردید. در آنالیز PCA تفاوت معنی داری بین گونه ای مورد مطالعه یافت نشد ولی در آنالیز CVA تا حدودی گونه ها از یکدیگر تفکیک شدند. جدایی ریختی وابسته به زیستگاه، تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت شکل بدن جمعیت های مختلف و تا حدودی ارتباط بین فاصله جغرافیایی و تمایز ریختی بلیزم را تحت تاثیر شرایط محیطی حوضه های محل زیست نشان داد. بنابراین، احتمالا با توجه به مطالعات قبلی، این سه گونه باید به­عنوان گونه های مجزا در نظر گرفته شوند.

واژه های کلیدی: تغییرپذیری ریختی, ریخت سنجی هندسی, سس ماهی کورا, کپورماهیان