بهرام فلاحتکار - دانشگاه گیلان
خیام دل افکار - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا
مسعود ستاری - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا
حسین خارا - دانشیار، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان

مطالعه حاضر به منظور بررسی کارایی دو ماده بیهوشی روغن گل میخک و کتامین، مقایسه پارامترهای هماتولوژی و شاخص های بیوشیمیایی خون تحت غلظت بهینه مواد بیهوشی در بچه ماهی استرلیاد Acipenser ruthenus با تعداد ۲۷۶ و میانگین وزنی ۴/۳± ۱/۶۴ گرم انجام شد. شش غلظت mg/l ۱۴، ۳۵، ۵۶، ۷۷، ۹۸ و ۱۱۹ روغن گل میخک و غلظت های mg/l ۳۵، ۵/۳۷، ۴۰، ۵/۴۲، ۴۵ و ۵۰ کتامین در سه تکرار مورد استفاده قرار گرفت. در هر دو ماده زمان تاثیر (جزیی و کلی) با افزایش غلظت کاهش پیدا کرد، درصورتی که با افزایش غلظت، زمان به هوش آمدن نیز زیاد شد. غلظت mg/l ۵۶ روغن گل میخک و غلظت mg/l ۴۵ کتامین، با توجه به زمان های بیهوشی و بازگشت به عنوان غلظت بهینه استفاده شد. کاهش معنی داری در پارامترهای هماتولوژیک در تیمارهای بیهوشی با روغن گل میخک وکتامین و تیمار استرس دستکاری بدون ماده بیهوشی نسبت به گروه شاهد مشاهده شد. بچه ماهیان بیهوش شده با روغن گل میخک تغییر معنی داری را در غلظت کورتیزول، گلوکز و لاکتات پلاسما نشان ندادند؛ درحالی که ماهیان قرارگرفته در معرض استرس دستکاری در هر سه شاخص بیوشیمیایی تغییر معناداری را نشان دادند، از طرفی بیهوشی با کتامین تغییر معنی داری را در غلظت لاکتات و کورتیزول پلاسما به دنبال داشت و غلظت گلوگز بدون تغییر ماند. در مجموع با توجه به کارایی بهتر روغن گل میخک در بیهوشی کامل و برگشت به حالت اولیه نسبت به کتامین و عدم مشاهده تغییر در غلظت شاخص های بیوشیمیایی، به منظور استفاده در آبزی پروری این گونه توصیه می شود.

بیهوشی, ماهی استرلیاد, اسانس گل میخک, کتامین, استرس دستکاری