سیده آزاده طبائی - کارشناس، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی‎ ‎خوزستان، خوزستان، ایران
مرتضی مموئی - استاد، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی‎ ‎خوزستان، خوزستان، ایران، صندوق پستی ۶۳۴۱۷۷۳۶۳۷
صالح طباطبائی وکیلی - دانشیار، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خوزستان، ایران، صندوق پستی ۶۳۴۱۷۷۳۶۳۷
خلیل میرزاده - دانشیار، گروه علوم دامی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، خوزستان، ایران، صندوق پستی ۶۳۴۱۷۷۳۶۳۷

آزمایش حاضر با هدف بررسی تاثیر جایگزینی سطوح مختلف لسیتین سویا با زرده تخم مرغ در رقیق کننده تریس بر فراسنجه های کیفی اسپرم قوچ عربی بعد از فرایند انجماد- یخ گشایی انجام شد. برای این منظور، آزمایشی با تعداد هشت راس قوچ عربی بالغ و سالم با وزن متوسط۵±۷۵ کیلوگرم در قالب طرح کاملا تصادفی در فصل تولیدمثلی صورت گرفت. نمونه های منی با استفاده از دستگاه الکترواجاکولاتور جمع آوری شد.  نمونه های منی با هم مخلوط و پس از رقیق سازی به پنج گروه آزمایشی تقسیم شدند. تیمارها شامل سطوح افزایشی لسیتین سویا (۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ درصد) و زرده تخم مرغ (۱۵درصد) در رقیق کننده بر پایه تریس و حاوی پنج درصد گلیسرول بود. تعداد پنج پایوت نیم میلی لیتری از هر تیمار تهیه شد. پایوت ها به مدت دو ساعت در دمای پنج درجه سانتی گراد به تعادل رسیده و منجمد شدند. پس از دو هفته، یخ گشایی پایوت ها در دمای ۳۷ درجه انجام گرفت. فراسنجه های کیفی اسپرم شامل درصد تحرک، زنده مانی، ناهنجاری های مورفولوژیکی، سلامت غشا و نیز pH منی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که رقیق کننده حاوی ۵/۱ درصد لسیتین سویا در مقایسه با سایر سطوح از جمله زرده تخم مرغ موجب بهبود سطح معنی داری در میزان تحرک کل، تحرک پیشرونده، زنده مانی، ناهنجاری های مورفولوژیکی و یکپارچگی غشای پلاسمایی در اسپرم قوچ عربی شد (۰۵/۰>P). با توجه به اینکه بیشترین میزان بهبود در فراسنجه های کیفی اسپرم در سطح ۵/۱ درصد لسیتین سویا مشاهده شد، می توان از این سطح در رقیق کننده برای نگهداری منی قوچ عربی به حالت انجماد استفاده کرد.

انجماد اسپرم, رقیق کننده, زنده مانی, قوچ عربی, لسیتین سویا