زینب پرورش - کارشناس ارشد، علوم پایه، بخش زیست شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
محسن نخبه الفقهایی - دانشیار، علوم پایه، بخش زیست شناسی، دانشگاه شیراز و عضو افتخاری دانشگاه گلاسکو، اسکاتلند، بریتانیا

Bufotes surdus annulatus گونه­ای اندمیک از ناحیه از استان فارس با استراتژی تولیدمثلی اختصاصی است که گونه مورد تهدید و در خطر انقراض گزارش شده است. مطالعه بافت شناسی گنادهای جنسی بالغ و مطالعه تمایز گنادی با هدف یافتن جزییات بیشتری از استراتژی تولیدمثلی انجام گرفت. در فصل تولیدمثلی تعداد ۱۴ نمونه از جنس بالغ نر و ماده از نیریز استان فارس جمع آوری شد. گنادهای جنسی نر و ماده قبل و بعد از تخمک ریزی و اسپرم ریزی تشریح شدند مطالعات بافت شناسی بر روی آنها انجام گرفت. برای مطالعه تمایز گنادی، لاروها از مراحل ۴۰، ۴۲، ۴۳،۴۴ و ۴۶ Gosner انتخاب شدند و اسلایدهای بافت شناسی تهیه شد. بافت شناسی گنادها در فرد بالغ در حال آمپلکسوس و درست قبل از تخمک ریزی و اسپرم ریزی نشان داد که از لحاظ بافت شناسی مشابه بافت گناد در وزغ (Bufotes viridis) بودند. در حالی که تعداد تخمک های بالغ و اسپرماتوزوآ به میزان قابل توجهی بعد از تخمک ریزی و اسپرم ریزی کاهش یافته بود، اما بعضی اووسیت های فعال و همچنین دسته جات اسپرماتید به ترتیب در تخمدان و بیضه قابل مشاهده بود. مطالعه بر روی ساختار ظاهری گنادها در مراحل اولیه تکوین گنادی نشان داد که ساختار ظاهری گناد در بین جنس نر و ماده قابل تشخیص نیست. در این گونه، مدل شبه تمایزی گناد تشخیص داده شد. گنادها در بالغین که از لحاظ ژنتیکی نر بودند مشاهده شد که بافت گنادی بعد از این که اووسیت ها در آن از بین رفتند به بیضه تمایز پیدا کردند.

گناد جنسی, تمایز جنسی, استراتژی تولید مثلی