غلامرضا مقامی مقیم - استادیار دانشکده علوم زمین دانشگاه دامغان

حوضه آبریز درپرچین یکی از حوضه های شمال شرق ایران است که به دلیل وجود سازندهای آهکی، اشکال متنوع کارستی در آن شکل گرفته است. این اشکال به دلیل داشتن حفره ها و تونل های زیرزمینی در مواقع بحرانی می توانند جهت اهداف خرابکارانه مورد استفاده اشرار و افراد مسلح قرار گیرند به همین دلیل شناسایی و مطالعه آن ها از دیدگاه نظامی و انتظامی یک ضرورت محسوب می گردد. شناسایی اشکال کارستی حوضه درپرچین با دو روش میدانی و نقشه های زمین شناسی انجام شد و مشخص گردید. اشکال کارستی این حوضه در چهار دسته شامل کارن ها، چاله های بسته، حفره های زیرزمینی و دره های کارستی قابل بررسی می باشند. در بین اشکال کارستی این حوضه، دره های کارستی با مساحتی در حدود ۹۵۰۰ مترمربع، کارن ها با مساحت ۷۰۰۰ و دولین ها با وسعتی در حدود ۳۰۰۰ مترمربع به ترتیب بیشترین اشکال کارستی این حوضه را به خود اختصاص می دهند. همچنین مشخص گردید از دیدگاه نظامی چاله های بسته به واسطه ایجاد مکان امن دفاعی و سنگرهای طبیعی در ردیف مهمترین اشکال کارستی این حوضه محسوب می شوند. پس از چاله های بسته غارها و پونور ها به دلیل اسکان، استتار و جابجایی زیرزمینی نیروها می توانند از دیدگاه نظامی و انتظامی موردتوجه قرار گیرند. دره های کارستی این حوضه نیز به دلیل متصل نمودن دو شهر پرجمعیت استان یعنی شیروان و اسفراین به قله شاه جهان مرتفع ترین قله استان خراسان شمالی ازنظر نظامی اهمیت دارد. کارن های حوضه درپرچین علی رغم تنوع زیاد و پراکندگی گسترده به دلیل ابعاد کوچک تر ازنظر نظامی و انتظامی در رده سوم اهمیت قرار می گیرند.

واژگان کلیدی: دیدگاه نظامی, درپرچین, کارن, دره های کارستی, چاله های بسته