سیدسجاد شیرانی - کارشناسی ارشد مهندسی ژئوتکنیک، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران
پویا بهرامی سامانی - کارشناسی ارشد مهندسی ژئوتکنیک، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران

سیل یکی از مهم ترین حوادث طبیعی در کشور ما به شمار می رود. گرمایش زمین ، تغییرات اقلیمی و دستکاری انسان در طبیعت موجب افزایش آسیب پذیری کشور در برابر این بلای طبیعی شده است و از طرفی قرارگیری موقعیت جغرافیایی بسیاری از شهرهای پرجمعیت کشور در مجاورت رودخانه ها بر پتانسیل این خطر افزوده است . با توجه به افزایش تراکم مناطق شهری، تغییر در استفاده از اراضی و تغییرات آب و هوایی ، سیلابهای شهری رو به افزایش است . رویکرد سنتی مهندسی به سیل ، طراحی سیستم های زهکشی و سدها است . با این حال، این روشها باعث افزایش خطر سیلاب درازمدت و آسیب رساندن به اکوسیستم رودخانه در مناطق شهری و روستایی می شوند. سه دوره بارندگی شدید، موجب طغیان ۱۴۰ رودخانه کشور شده، و از دوازده حوضه آبخیز رودهای ایران، سیلابهای گوناگون در ۷ حوضه (دریای خزر، خلیج فارس، دریای عمان، دریاچه ارومیه ، اردستان، یزد-کرمان، صحرای قره قروم، هامون، و دریاچه نمک ) مشاهده شد. در اثر این طغیانها، حدود ۶/۱۶ میلیون نفر به طور غیرمستقیم و حدود ۵/۲ میلیون نفر به طور مستقیم از سیلابهای مختلف آسیب دیده اند. استانهای با بیشینه خسارتها به ترتیب لرستان، خوزستان و گلستان بودهاند. حدود ۷/۶ میلیارد دلار به کشور خسارت وارد شد. یکی از موارد بسیار با اهمیت در فرآیند مدیریت سیلاب و جلوگیری از خسارات ناشی از آن، بررسی های ژئوتکنیکی ، سازهای، اجرایی و هیدرولیکی قبل از وقوع مخاطرات است . بنابر این لازم است راهکارهای عملیاتی برای کاهش خطر سیلاب در نظر گرفته شود. برای مثال فعالیت های مربوط به وقوع آبشستگی ، بررسی عملکرد دایک ها و سیل بندها ( بندهای خاکی ) و بررسی انواع سرریزها از جمله موارد با اهمیت در بحث کاهش آسیب های ناشی از سیلاب باید در نظر گرفته شود و مطالعات لازم بر روی آنها در مناطق در معرض خطر انجام شود.

سیلاب، مدیریت بحران، سد در کنترل سیلاب، مهندسی پی ، ریسک سیلاب