علیرضا ماهپور - استادیار، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مجید اسدی - کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
امیرحسین باغستانی - استادیار، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

کاهش درآمد فرودگاه ها در سال های اخیر و سهم اندک درآمدهای خدمات غیرهوانوردی در فرودگاه های کشور، لزوم توجه به افزایش درآمد از طریق بخش غیرهوانوردی که سهمی ۵۰ درصدی از کل درآمد فرودگاه ها در مقیاس جهانی دارد را بازگو می کند. از سوی دیگر، فقدان چارچوبی مشخص برای قیمت گذاری خدمات بخش غیرهوانوردی، موجب سردرگمی مدیریت فرودگاه در بهینه سازی و افزایش درآمد و نیز کاهش مطلوبیت سرمایه گذاری بخش خصوصی شده است. بر همین اساس، هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدل های اقتصادی قیمت گذاری برای برخی از خدمات غیرهوانوردی، با استفاده از اطلاعات موجود فرودگاه ها است. مدل هایی که بر استفاده هم زمان از مفاهیم عرضه و تقاضای حمل ونقل هوایی تاکید دارند و این خلاء را پوشش می دهند. بدین منظور، پس از شناسایی عوامل موثر بر قیمت خدمات، اطلاعات ۶۰ فرودگاه خارجی از کشورهای مختلف در سال ۱۴۰۱ گردآوری شده است. سپس با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس و از طریق روش اقتصادسنجی رگرسیون خطی چندمتغیره، مدل های اثرگذاری عوامل بر قیمت خدمات تبیین شده است. نتایج نشان می دهد که متغیرهای تعداد مسافران سالیانه، متوسط فاصله هوایی پروازها و هزینه ماهانه امکانات رفاهی آب، برق و گاز در شهر بر قیمت پایه خدمات تشریفات اختصاصی اثر می گذارند. در ارزیابی مدل های بسته بندی بار نیز تعداد مقاصد پروازی، میزان بار جابجاشده سالیانه و هزینه ماهانه امکانات رفاهی اثری معنادار بر قیمت بسته بندی بار داشته اند. بنابر نتایج حاصل شده، مدل های برآوردشده جهت قیمت گذاری خدمات غیرهوانوردی در این پژوهش، می تواند مبنایی برای قیمت گذاری خدمات مورد مطالعه در فرودگاه های داخل کشور باشد و به هدف افزایش درآمد بخش غیرهوانوردی در سال های آتی کمک کند.

بسته بندی بار, خدمات تشریفات اختصاصی (CIP), خدمات غیرهوانوردی, درآمد فرودگاه, قیمت گذاری