امید آزادی جو - کارشناس ارشد منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای بوشهر

رشته قنات "جزیره"، بزرگترین، شگفت انگیزترین و منحصر به فردترین سازه آبی شناخته شده استان بوشهر از دوران باستان تا کنون است که آب دامنه کوهستان را به ساحل دریا انتقال می داده و علی رغم اهمیت بالای آن از نظر شناخت: فن حفاری در مناطق ساحلی، باستان شناسی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی، قبلا در هیچ پژوهشی به آن پرداخته نشده است. طول شناسایی شده این سازه ۴۲۳۵۶ متر بوده و تعداد میله چاههای آن با توجه به فواصل ۳۶.۳۶ متر، در حدود ۱۱۶۵ حلقه است. بر اساس آثار باقیمانده، محل مادر چاه در جنوب دماغه کوه گلخاری در شهرستان دشتستان قرار دارد. این قنات با وقت و هزینه بسیار زیاد حفر و از سیلاب دشت، شنهای روان، شوره زارها، رودخانه عریض و رسوبات سست و ناپایدار عبور کرده و تا روستای جزیره جنوبی شهرستان بندرگناوه در ساحل خلیج فارس ادامه داشته است. در محل مظهر قنات، شهری گمشده و یا دست کم بندر و پایگاه نظامی- تجاری بسیار مهم و استراتژیک وجود داشته که ساخت آن با اولویت تامین آب شرب و خدمات بوده است. به استناد تحقیقات باستان شناسی در آبهای ساحلی مجاور مظهر قنات، تاریخ این قنات را می توان حداقل به دوره ساسانیان نسبت داد.

قنات، سازه آبی باستانی، آب شناسی، استان بوشهر، خلیج فارس، بندرگناوه، دشتستان