رحیم ناصری - Department of Plant Production Technology, Dehloran Faculty of Agriculture and Engineering, Ilam University, Ilam, Iran.
امیر میرزایی - Crop and Horticultural Science Research Department, Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Ilam, Iran.
عباس سلیمانی فرد - Department of Agriculture, Pyame Noor University, Tehran, Iran

به منظور بررسی تاثیر باکتری های افزاینده رشد گیاه روی عملکردانه و تبادلات گازی ارقام جدید گندم دیم، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله، استان ایلام در سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل ارقام مختلف گندم (سرداری، کریم، کوهدشت و ریژاو) و تیمار منابع مختلف کودی شامل: تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی)،۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوسپریلیوم+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، باکتری آزوسپریلیوم+ ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن، ۱۰۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که برهمکنش رقم×منابع مختلف کودی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و همچنین تبادلات گازی گندم دیم معنی دار بود. به طوری که بیشترین تعداد دانه در سنبله (افزایش ۸۰ درصدی)، وزن هزار دانه (افزایش ۳/۳۳ درصدی)، عملکرد دانه (افزایش ۳/۸۶ درصدی)، عملکرد بیولوژیک (افزایش ۹/۷۹ درصدی)، میزان فتوسنتز (افزایش ۸/۸۱ درصدی)، سرعت تعرق (افزایش ۸/۷۴ درصدی)، هدایت مزوفیلی (افزایش ۸۵ درصدی)، کارایی مصرف آب فتوسنتزی (افزایش ۳/۴۲ درصدی) از برهمکنش رقم گندم ریژاو× باکتری آزوسپریلیوم+ازتوباکتر+۵۰ درصد کود شیمیایی نیتروژن و کمترین مقدار این صفات مربوط به برهمکنش رقم گندم سرداری در تیمار شاهد (عدم مصرف هیچ منبع کودی) بود.

photosynthesis rate, Plant Growth Promoting Bacteria, ۱۰۰۰-grain weight, transpiration rate, Photosynthetic water use efficiency