فردین مومنی - دانشجوی دکتری زراعت، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
سید عطااله سیادت - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
علیرضا ابدالی مشهدی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
بابک پاکدامن سردرود - گروه گیاهپزشکی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
مختار قبادی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

کودهای­زیستی نقشی بنیادین در کشاورزی پایدار دارند و اسید­سالیسیلیک به­عنوان یک فیتوهورمون اثرات زیانبار تنش را کاهش می دهد. زراعت دیم نخود در غرب ایران اغلب با تنش خشکی مواجه می­شود. به­منظور بررسی اثر محلولپاشی اسید­سالیسیلیک (غلظت صفر، نیم و یک میلیمولار) و کودهای زیستی (عدم کاربرد، بیوسوپرفسفات، بیوسولفور، باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریز) برعملکرد گیاه نخود (رقم آزاد و توده محلی  بیوه نیج) در شرایط دیم آزمایشی به­صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی (۹۶-۱۳۹۵ و ۹۷-۱۳۹۶) در کرمانشاه اجرا شد. نتایج نشان داد که تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن صد­دانه، درصد غلاف بارور، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک و شاخص برداشت بطور معنی دار ی تحت تاثیر رقم × اسید­سالیسیلیک × کودهای­زیستی قرار گرفتند. بالاترین عملکرد دانه (در سال اول و دوم به ترتیب ۱۸۲۱ و ۱۸۷۵ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد ماده خشک (در سال اول و دوم به ترتیب ۴۰۷۶ و ۴۴۱۴  کیلوگرم در هکتار) و تعداد دانه در بوته (۸/۱۸) از توده محلی بیوه نیج  و با کاربرد اسید­سالیسیلیک (نیم میلیمولار) و باکتری ریزوبیوم بدست آمد. با توجه به نتایج تحقیق کاربرد سالیسیلیک اسید و کودهای زیستی به ویژه باکتری­های ریزوبیوم در راستای حرکت به سمت کشاورزی پایدار و کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش تحمل گیاهان به خشکی و بهبود عملکرد دانه در نخود دیم توصیه می ­شود.

بیوسوپرفسفات, بیوسولفور, حبوبات, ریزوبیوم, میکوریزا