هادی خرسندی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
رویا فردوسی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
عبدالوهاب عبدالهی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت سرارود، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

به منظور بررسی فنی و اقتصادی اثرات عملیات خاک ورزی و کود نیتروژن در عملکرد گندم در شرایط تناوب با نخود، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور شامل خاک ورزی (کم خاک ورزی و بدون خاک ورزی) و مقادیر مختلف کاربرد کود نیتروژن (عدم کاربرد و کاربرد ۳۰، ۴۵ و ۶۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در ۳ تکرار به مدت ۴ سال در شرایط دیم سردسیری مراغه اجرا گردید. نتایج نشان داد تیمار خاک ورزی اثر معنی دار بر افزایش عملکرد دانه نداشت. اثر تیمار خاک ورزی بر رطوبت خاک معنی دار بود و در تیمار  بی خاک ورزی رطوبت خاک نسبت به تیمار کم خاکورزی بیشتر بود. نتایج ارزیابی اقتصادی نشان داد تیمار بدون خاک ورزی با مصرف ۶۰ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص  با نسبت تفاضل ارزش حال منافع به تفاضل ارزش حال مخارج معادل ۶/۴۳، به عنوان برترین تیمار از لحاظ مالی شناخته شد. این نسبت در تیمار بدون خاک ورزی و مصرف ۴۵ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار  معادل ۲/۴۱ بود و در رتبه دوم قرار گرفت. در مجموع جهت افزایش پایداری و بهره وری تولید محصولات سالم و با کیفیت بالا، تیمار بدون خاک ورزی با مصرف ۴۵ کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص به عنوان اقتصادی ترین تیمار از نظر مالی و محیط زیست برای مناطق سردسیر دیم پیشنهاد می­گردد.

تناوب نخود, ارزیابی اقتصادی, کشاورزی حفاظتی