امیر حقیقت - گروه علوم باغبانی و زراعی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
حمید مدنی - گروه زراعت، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
حسین حیدری شریف اباد - گروه علوم باغبانی و زراعی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
اسلام مجیدی هروان - گروه علوم باغبانی و زراعی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
مهرزاد مستشاری - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و منابع فسفر بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه در شرایط دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب دانشگاه تهران واقع در اراضی دیم کوهین در استان قزوین در سال زراعی ۹۶- ۱۳۹۵اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل فسفر در سه سطح ( ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار دی آمونیوم فسفات، ۵۰% میزان دی آمونیوم فسفات + ۵۰% کود فسفر بیولوژیک و ۱۰۰% کود فسفر بیولوژیک) و تراکم بوته در سه سطح (۲۰، ۳۰ و ۴۰ بوته در مترمربع) بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که صفات تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر اثر متقابل تراکم بوته و منابع فسفر و صفت تعداد دانه در هر خانه کپسول تحت تاثیر تیمار فسفر قرار گرفتند و صفات تعداد خانه در کپسول و وزن هزاردانه تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند. در این آزمایش بیشترین عملکرد دانه از تیمار فسفر بیولوژیک و تراکم ۴۰ بوته در مترمربع با میانگین ۲۵/۲۰۶ کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه نیز از تیمار فسفر شاهد و تراکم ۴۰ بوته در مترمربع با عملکرد ۳۴/۴۲ کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در این پژوهش با مصرف فسفر بیولوژیک و تراکم گیاهی بالا (تراکم ۴۰ بوته در مترمربع) بیشترین عملکرد دانه و با مصرف کود شیمیایی به تنهایی و تراکم گیاهی بیشتر، کمترین عملکرد دانه تولید شد.

تراکم بوته, فسفر بیولوژیک, سیاهدانه, عملکرد دانه, کشت دیم