صبا کوکب صومعه سفلی - Department of Agronomy and Plant breeding, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Maragheh, Iran
حمید حاتمی ملکی - Department of Agronomy and Plant breeding, Faculty of Agriculture, University of Maragheh, Maragheh, Iran
خشنود علیزاده - Dryland Agricultural Research Institute, Agricultural Research Education and Extension (AREEO), Maragheh, Iran
مهدی رحیمی - Department of Biotechnology, Institute of Science and High Technology and Environmental Sciences, Graduate University of Advanced Technology, Kerman, Iran

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از محصولات با ارزش کشاورزی و صنعتی است که در بسیاری از نقاط جهان کشت می گردد. این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های خار دار و بی خارگلرنگ موجود در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور از نظر صفات زراعی و مورفولوژیک و در شرایط دیم سردسیری شهرستان مراغه انجام گرفت. تعداد ۳۱  ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با ۳ تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقادیر آماره های توصیفی صفات بیانگر وجود تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و کمترین مقدار تنوع ژنتیکی برای صفات روز تا ۵۰ درصد گلدهی و روز تا رسیدگی کامل بدست آمد. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی، صفات مورد مطالعه به ۶ مولفه با واریانس تجمعی ۹۱ درصد کاهش یافتند که بیشترین نقش را در تبیین تنوع بین ژنوتیپ های خاردار و بی خار گلرنگ داشتند. با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای، ارقام خاردار و بی خار در ۲ گروه مجزا قرار گرفتند. فاصله ماهالانوبیس بین گروه های ۱ و ۲، ۰۵/۵ بدست آمد. در مجموع چنین نتیجه گیری شد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای در ژرم پلاسم گلرنگ مورد بررسی در شرایط دیم سردسیر وجود دارد و جهت گزینش والدین و ژنوتیپ های مطلوب در برنامه های به نژادی گلرنگ مورد استفاده قرار گیرد.

Genetic variability, cluster analysis, Principal component analysis, safflower, Dryland