عراز محمد نوری راد دوجی - Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran
فرامرز سیدی - Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran
محمد نعمتی - Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Gorgan, Iran

به­منظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپ­های جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال ۱۳۸۷ به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل هر ۱۵ روز یکبار بودند. سطوح کرت فرعی شامل شش ژنوتیپ آفتابگردان(SHF۸۱-۹۰ ، فرخ، فیوریت، آذرگل، CMSG۵*R-۴۳ و CMSG۶*R-۴۳) بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته، طول دوره رویش، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن.  اثر رقم بر کلیه صفات مورد مطالعه بجز درصد روغن معنی دار بود. هیبریدهای CMSG۶*R-۴۳ و SHF۸۱-۹۰ به ترتیب با ۸۸۹/۱ و ۳۸۵/۱ تن دانه در هکتار، بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد دانه در واحد سطح را به خود اختصاص دادند. به­طور کلی با تاخیر کاشت وزن هزار دانه و طول دوره رویش روند نسبتا کاهشی داشت در حالی­که ارتفاع بوته افزایش یافت. اگرچه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه فقط در سال دوم معنی دار شده، ولی میانگین دوساله این صفت حاکی از برتری تاریخ کاشت دوم بود. بر اساس نتایج این تحقیق به­منظور دستیابی به عملکردهای بالاتر دانه و روغن در سال های زراعی کم باران در مناطق دیم دشت گلستان که امکان آبیاری وجود ندارد، توصیه کشت هیبریدهای دیررس CMSG۶*R-۴۳ و آذرگل در تاریخ کاشت دوم (نیمه دوم آذرماه) می­تواند مد نظر قرار گیرد. همچنین در سال­های با بارندگی مناسب، کشت رقم بازگرده افشان فیوریت به دلیل هزینه کمتر تولید بذر و افزایش درآمد خالص کشاورزان از طریق کاهش هزینه تولید قابل توصیه خواهد بود.

Autumn/winter sowing, cultivar, oil yield, Sunflower