سیما پاکروان اصل - گروه خاکشناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
غلامرضا ولیزاده - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
عباس صمدی - گروه خاکشناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
خشنود علیزاده - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
جلیل اصغری - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

این بررسی به منظور تعیین اثرات باقیمانده فسفر از زراعت گندم بر جذب فسفر، عملکرد ماشک گل سفید و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک انجام شد. آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار با تیمارهای بقایای فسفر ۰، ۱۵، ۳۰ و  ۴۵  کیلوگرم در هکتار پنتا اکسید فسفر از منبع سوپرفسفات تریپل در تناوب گندم اتنخاب شد. بذور ماشک در کرت های انتخاب شده مطابق دستورالعمل کاشته شد. مواظبت های زراعی و برداشت انجام گردید و داده های آماری جمع آوری و تجزیه آماری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد فسفر باقیمانده خاک از تیمار های گندم جذب فسفر، عملکرد ماشک، مواد آلی، میانگین قطر خاکدانه و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک را بطور  معنی دار ی افزایش داد. بعلاوه فسفر باقیمانده تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه و شاخساره، تعداد خوشه، غلظت و جذب فسفر دانه در سطح پنج درصد(۰۵/۰ P≤ ) و بر وزن هزار دانه ماشک در سطح یک درصد (۰۰۱/۰ P≤ ) داشت. با افزایش باقیمانده فسفات در خاک، ارتفاع گیاه و تعداد گره های فعال در ریشه ماشک نیز افزایش یافتند و بیشترین عملکرد دانه و بیوماس از تیمار P۴۵ بدست آمد. از این مطالعه استنباط می شود فسفر باقیمانده در جذب فسفر، رشد ماشک، افزایش ماده آلی خاک از طریق تولید ریشه، بهبود ساختمان و ظرفیت تبادلی خاک موثر است و گیاه ماشک توانایی استفاده از فسفر باقیمانده خاک را دارد.