ساناز شفیع زاده - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا

فناوری رباتیک در سال های اخیر با زندگی انسان پیوند یافته و میزان ورود و نقش ربات در زندگی انسان، پیوسته در حال پیشرفت و فزونی است. این فزونی زمینه ساز تقنین در مورد شیوه رفتار و کارکردهای گوناگون ربات شده است؛ زیرا اولا اطمینان خاطر یافتن از عملکرد کنترل شده و ایمن در جامعه ضروری است؛ ثانیا میزان اثر بخشی و کارایی ربات در عرصه های مختلف زندگی به شناخت مسائل فقهی و حقوقی مرتبط با آن بستگی دارد از جمله مباحث حقوقی مهم و شایان توجه در این عرصه وجود مسئولیت مدنی در صورت اشتباه و خطای ناشی از فعل ربات است. سوال اصلی آن است که مسئولیت مدنی ناشی از عملکرد یک سیستم دارای هوش مصنوعی در صورت ایجاد و ورود خسارت و زیان در نظام حقوقی ایران چگونه است؟فرضیه اصلی آن است که شخصیت حقوقی هوش مصنوعی با توجه به عدم بلوغ کامل آن و همچنین اینکه بیشتر خطاها مبتنی بر مفهوم و کارکرد انسانی بوده، دارای مسئولیت نمی باشد.این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی مبانی مسئولیت مدنی و احراز ارکان آن در قلمرو کردار و رفتار ربات و با اقامه ادله اجتهادی به این نتیجه رسیده است که انجام یا ترک فعل زیان بار توسط ربات مسئولیت آور است و حسب مورد عامل انسانی بر اساس نظریه «احترام» محکوم و ملزم به جبران خسارت می شود؛ زیرا ربات فاقد شخصیت حقیقی یا حقوقی است و نمی تواند از عهده خسارت برآید.

هوش مصنوعی ،ربات، حقوق ، مسئولیت مدنی