علیرضا کیانی - بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان.، سازمان تات.

کمبود منابع آب شیرین یکی از چالش­های مهم بخش کشاورزی برای تامین امنیت غذایی است. بنابراین لازم است به فرصت های دیگر برای تولید غذا توجه جدی نمود. وجود منابع آب­های شور، بارش­های پاییزه و زمستانه در بخش­هایی از کشور، زمین­های دیم و هم چنین تجربیات متعدد و موفق کاربرد آب­های شور، فرصت­هایی برای ایجاد اشتغال و تولید ثروت محسوب می­شوند. در این نوشتار به استناد نتایج پژوهش­های کاربردی به استفاده پایدار از منابع آب شور زهکش­ها پرداخته شده است. برای این منظور دو گیاه زراعی زمستانه (گندم) و تابستانه (ذرت) انتخاب و کاربرد آب شور از منظر تاثیر در عملکرد، بهره وری آب و همچنین توزیع شوری در نیمرخ خاک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داده است برای گیاهان زمستانه که باران بخشی از نیاز آبی گیاهان را مرتفع می­کند، استفاده از آب شور زهکش­ها اگرچه منجر به اندکی کاهش عملکرد می­شود (۱۰ درصد) ولی با صرفه­جویی آب شیرین تاثیر مثبتی در افزایش تولید نهایی و درآمد کشاورزان دارد. همچنین نتایج بررسی پژوهشی برای گیاه تابستانه مانند ذرت نشان داده است که با تمهیدات و روش­های خاص مدیریتی همانند استفاده از آب شور-کم­شور در شیارهای مجاور امکان استفاده از منابع شور زهکش­ها بطوریکه تولید و درآمد زارعین و پایداری محفوظ بماند، وجود دارد. اگر چه ممکن است آبیاری با آب شور در عملکرد گیاه در کوتاه مدت اثر قابل ملاحظه ای نداشته باشد ولی بررسی تجمع تدریجی شوری در نیمرخ خاک در چند سال متوالی و در صورت لزوم استفاده از روش­های شناخته شده­ای مانند زهکشی و آبشویی با نگرش حفظ پایداری تولید از مسایل مهم مدیریتی استفاده از آب شور است.

آب زهکش, آبیاری, پایداری آب و خاک, شوری