قربانعلی اسماعیلی - دانشجوی دکترای تاریخ و تمدن اسلامی واحد علوم و تحقیقات عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

یکی از مسائل مورد بحث در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامی خاستگاه نخستین مدارس در جهان اسلام است.مساجد در کنار نقش عبادی تا اوایل قرن چهارم مهمترین مراکز آموزش عالی در جهان اسلام محسوب می شدند. ضرورتهای مذهبی و آموزشی باعث پیدایش مدارس و انتقال آموزش عالی اسلامی به آنها گردید. تعدد انواع مراکز آموزشی در جهان اسلام و تعصبات قومی و مذهبی باعث بروز نظریات متفاوتی در زمینه چگونگی و مکان پیدایش نخستین مدارس اسلامی شده است. براساس منابع موجود خراسان محل تاسیس نخستین مدارس اسلامی است، همانطور که نظامیه نیشابور نیز پیش از نظامیه بغداد ساخته شد و سرمشقی برای مدارس بعدی گردید. این فضل تقدم حاصل شرایط مناسب علمی، سیاسی و اجتماعی خراسان، به ویژه نیشابوربوده است. نقش خاندانهای اصیل ایرانی و دانشمندان خراسانی در پیدایش نخستین مدارس جهان اسلام در این منطقه غبر قابل انکار است

مسجد, مدرسه, خراسان, نیشابور