زاهد شاکری - نویسنده مسئول، پژوهشگر، گروه تعاملات اکولوژیک- اجتماعی در بوم سازگان های کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی ارگانیک، دانشگاه کاسل، ویتسن هاوزن، آلمان
کیومرث محمدی سمانی - استادیار، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان و مرکز پژوهش و توسعه جنگل داری زاگرس شمالی، بانه، ایران
حسین معروفی - مربی، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران
سیران خون سیاوشان - کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، موسسه گردشگری گشتیار، مریوان، ایران
کریم شریفی - کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، اداره جهاد کشاورزی شهرستان بانه، بانه، ایران

حفاظت از تنوع زیستی در بوم سازگان های طبیعی و مناطقی که وابستگی مردم به جنگل زیاد است، یکی از چالش های مهم در مدیریت منابع طبیعی محسوب می شود. اولین گام برای برنامه ریزی حفاظتی موفق، دسترسی به اطلاعات پایه از وضعیت های بالقوه و بالفعل تنوع زیستی پوشش گیاهی و عوامل موثر بر آن است. در پژوهش پیش رو، وضعیت تنوع گونه ای، شکل زیستی و کوروتیپ (نوع خاستگاه جغرافیایی) در گونه های گیاهی و ارتباط آن ها با متغیرهای محیطی در جنگل های شهرستان بانه بررسی شد. به این منظور، ۳۲ قطعه نمونه در آرامگاه های جنگلی زاگرس شمالی به عنوان توده های کمتردست خورده و ۹۰ قطعه نمونه در توده های گلازنی شده مجاور آن ها که به طور پیوسته تحت چرای دام و سرشاخه زنی قرار دارند، برداشت شد. نتایج نشان داد که بین تنوع گونه ای، ترکیب شکل زیستی و کوروتیپ این توده ها، اختلاف معنی دار وجود دارد. از ۲۵۴ گونه شناسایی شده در این پژوهش، ۹۵ گونه بین هر دو رویشگاه مشترک بودند. ۱۱۴ گونه فقط در آرامگاه ها حضور داشتند که اغلب آن ها با شکل زیستی فانروفیت، همی کریپتوفیت یا کریپتوفیت از خاستگاه جغرافیایی ایران- تورانی، مدیترانه ای یا اروپا- سیبری بودند. ازسوی دیگر، گونه های موجود در توده های گلازنی شده اغلب با شکل زیستی تروفیت و کامفیت به خاستگاه جغرافیایی ایران- تورانی، مدیترانه ای یا صحارا- سندی تعلق داشتند. آرامگاه های جنگلی به عنوان شبکه ای از توده های کمتردست خورده با درصد تاج پوشش و لاش برگ بیشتر و عدم وجود تخریب و چرای دام، شرایط بوم شناختی مناسب تری برای حضور گونه های ارزشمند فراهم می کنند. این آرامگاه ها به دلیل پذیرش اجتماعی بین مردم محلی می توانند نقش مهمی در حفاظت از تنوع زیستی در زاگرس شمالی داشته باشند.

آنالیز چندمتغیره, بهره برداری سنتی, تنوع زیستی, جنگل های بلوط غرب, چرای دام, خاستگاه جغرافیایی