کژال منوچهری - Ph.D. Student of Silviculture and Forest Ecology, Faculty of Forest Science, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
محمدرضا کاوسی - Associate Prof., Department of Silviculture and Forest Ecology, Faculty of Forest Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
مهدی پورهاشمی - Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
منوچهر بابانژاد - Associate Prof., Department of Statistics, College of Sciences, Golestan University, Gorgan, Iran

زوال جنگل، برآیند تاثیر متقابل خشک سالی و یخ بندان های زودهنگام، سن درختان، کیفیت رویشگاه، آفات و بیماری ها و پدیده گرد و غبار است. با توجه به بروز بحران زوال بلوط، شیوع بیماری زغالی و نیز رخداد طوفان های گردوغبار در جنگل های زاگرس، پژوهش پیش رو با هدف اندازه گیری مقدار ذرات گردوغبار ته نشست شده روی برگ بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) و بررسی مشخصه های زیستی درختان سالم و بیمار این گونه در بخشی از جنگل های هیانان در شمال­شرقی شهر ایلام انجام شد. برای اندازه گیری ویژگی های بیوشیمیایی، بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی و آنزیم ها و مقدار رسوب خشک گردوغبار روی برگ، از بخش های متفاوت تاج هر پایه به طور تصادفی نمونه گیری شد. میانگین رسوب خشک گردوغبار در واحد سطح برگ درختان بلوط ایرانی طی سه دوره نمونه برداری از ۲۱/۰ تا ۲۶/۰ میلی گرم در سانتی متر مربع متغیر بود. از این نظر تفاوت معنی داری بین درختان سالم و بیمار مشاهده نشد. مقدار کلروفیل های a، b و کل و کاروتنوئید در پایه های سالم (به ترتیب ۰۳/۰، ۰۶/۰، ۱/۰ و ۱۴/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) به طور معنی داری بیشتر از درختان بیمار (۰۳۸/۰، ۰۵/۰، ۰۸/۰ و ۱۲/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) به دست آمد. همچنین، مقدار آنتی اکسیدان و کاتالاز در برگ درختان سالم به ترتیب با ۹/۵۶ درصد و ۰۱/۰ واحد بر میلی گرم پروتئین به طور معنی داری بیشتر از درختان بیمار با مقادیر ۸/۴۲ درصد و ۰۰۸/۰ واحد بر میلی گرم پروتئین بودند. فنل و فلاونوئید بیشتری در برگ درختان بیمار (به ترتیب ۹/۱۶۹ و ۸/۴۷ میلی گرم بر گرم وزن تر) نسبت به برگ پایه های سالم (به ترتیب ۵/۱۱۴ و ۶/۳۶ میلی گرم بر گرم وزن تر) مشاهده شد. درمجموع، می توان گفت که بلوط ایرانی در جنگل های مورد مطالعه علاوه بر توانایی زیاد در حفظ و نگهداشت ذرات گرد و غبار، در برابر عوامل ایجاد بیماری زغالی بسیار مقاوم است.

carotenoids, chlorophyll, dry sediment, Flavonoids, phenol