سجاد قنبری - Corresponding author, Assistant Prof., Department of Forestry, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, University of Tabriz, Ahar, Iran
کیومرث سفیدی - Associate Prof., Faculty of Agriculture and Natural Resources Technology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

پژوهش پیش رو با هدف کمی سازی اثر دخالت های انسانی بر وضعیت کمی و کیفی زادآوری طبیعی گونه ها در جنگل های ارسباران با تاکید بر گونه اوری (Quercus macranthera Fisch. & C. A. Mey. ex Hohen.) انجام شد. آماربرداری به روش خط نمونه و برداشت ۹۰ قطعه نمونه دایره ای شکل با مساحت ۱۴/۳ متر مربع انجام گرفت. در هر قطعه نمونه، فراوانی گونه ها، ارتفاع نهال، فرم رویشی، شادابی و منشا زادآوری ثبت شد. براساس نتایج، زادآوری ۱۱ گونه چوبی در منطقه وجود داشت که نسترن وحشی (Rosa canina L.) بیشترین و ازگیل (Mespilus germanica L.) کمترین درصد فراوانی را به خود اختصاص دادند. پنجاه و سه درصد نهال ها فرم رویشی انشعابی و ۵۴ درصد از پایه های اوری، فرم رویشی میان رو داشتند. سهم نهال های شاداب از  کل نهال ها، ۴/۶۳ درصد بود. در ۴۵ درصد از نهال های اوری، تاج کامل و شاداب مشاهده شد. همچنین، زادآوری ۷۶ درصد پایه های همه گونه ها و نزدیک به ۷۰ درصد از پایه های اوری، منشا دانه زاد داشتند. نتایج آزمون همبستگی نشان داد که با افزایش شدت دخالت های انسانی، فراوانی نهال های شاداب به شکل معنی داری کاهش می یابد و فرم رویشی چنگالی و نهال های با شادابی ضعیف زیاد می شوند. همچنین، با افزایش تخریب و دست خوردگی به زادآوری گونه های خرابه روی افزوده می شود، بنابراین برای حفاظت از جنگل های ارسباران، ضمانت بقای جنگل و افزایش زادآوری طبیعی باید کاهش شدت دخالت های انسانی مانند چرای دام و برداشت درختان در اولویت قرار گیرد.

Disturbance, ruderal species, seedling origin, Viburnum lantana, vitality