مسعود گودرزی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
سیدفرهاد موسوی - دانشیار دانشگاه صنعتی اصفهان، گروه آبیاری دانشکده کشاورزی دانشگاه ص

با توجه به رشد روز افزون جمعیت و تقاضای فزاینده برای تولید غذا، حفاظت از منابع آب و خاک اهمیت بیشتری پیدا می کند فرسایش و رسوبگذاری از پدیده هایی هستند که بطور مستقیم و غیر مستقیم موجب تخریب این منابع زیستی شده و در نتیجه محدودیتهای روز افزونی را در راه افزایش تولید غذا ایجاد می نماید. در این وضعیت بررسی و وضعیت کنش و رسوبگذاری اهمیت ویژه ای پیدا می کند. امروزه مدلهای شبیه سازی رایانه ای قادرند با تلفیق تئوریهای مختلف، با سرعت و دقت نسبتا خوبی میزان فرسایش و رسوبگذاری را تخمین بزندد. با استفاده از این مدلها می توان اثرات متقابل عوامل مختلف محیطی را در نظر گرفت. مدلهای متنوع و گوناگونی در این زمینه وجود دارند. یکی از معروفترین مدلهائی که اکنون در زمینه فرسایش و رسوبگذاری ارائه شده است، مدل رایانه ای HEC-6 است که از سری مدلهای HEC بوده و در واقع یک مدل یک بعدی برای جریانهای پایدار محسوب می گردد. قابلیتهای این مدل موجب شده است که در سطح وسیعی مورد استفاده قرار گیرد. این مدل قادر است میزان رسوبگذاری در مخازن سدها و کانالهای آبیاری را براور نماید و همچنین قادر است وضعیت کنش و رسوبگذاری در رودخانه را نیز مشخص نماید. از مدلهای HEC-2 و HEC-6 در نقاط مختلف دنیا از جمله ایران استفاده شده است. در ایران عمدتا از این مدلها برای برآورد رسوب مخازن سدهای مختلف بهره گرفته است. از مدل رایانه ای HEC-6 برای نخستین بار جهت بررسی وضعیت کنش و رسوبگذاری شاخه های اصلی زاده رود استفاده شد و بر این اساس در هر شاخه بازه هایی انتخاب گردید و پارامترهای مورد نیاز مدل اندازه گیری شده و با قرار دادن داده های اندازه گیری شده و تخمینی در فایلهای مربوطه، مدل اجرا گردید. در مرحله پایانی، مقایسه ای با داده های اندازه گیری شده توسط سازمان آب منطقه ای انجام گرفت که همبستگی نسبتا خوبی با مقادیر تخمینی توسط مدل را نشان می دهد. در این زمینه گرافهایی وجود دارد که در متن مقاله آمده است.